İşletmelerde işçi özlük dosyalarının oluşturulması
İşyerlerinde çalışan her personel için bir özlük dosyası düzenlenmektedir. Özlük dosyalarının bazılarında; personelin kişisel bilgileri, diploması, kimlik fotokopisi, işe giriş bildirgesi vb. gibi evraklar bulunmaktadır.
İşçilerin özlük dosyalarının tanzimi, işçilere ait bilgi ve belgelerin belirli bir düzen içinde tasnifini sağlar, kayıtların düzenli tutulmasını ve ilgili evrakın takibini kolaylaştıracaktır. İş sözleşmelerinin feshinden sonra ortaya çıkan işçi şikâyet başvurularında veya yargıya intikal eden durumlarda işçi özlük dosyalarının önemi ortaya çıkmaktadır.
İşçi özlük dosyasını düzenleyen İş Kanunu'nun 75'inci maddesinde, dosyada işçinin kimlik bilgilerinin yer alması istenmiş ancak bunun nasıl olacağı belirtilmemiştir. Bu, en uygun olarak, işçinin Nüfus kâğıdı örneği ile sağlanabilir. Ayrıca,
- Vesikalık fotoğraf,
- Muhtarlıktan veya nüfus müdürlüğünden alınacak ikametgâh ilmühaberi (yerleşim belgesi),
- Cumhuriyet Başsavcılığı'ndan alınacak adli sicil kaydı,
- Mezun olduğu okul diploma fotokopisi,
- Herhangi bir vergi dairesinden alınacak vergi kimlik numarası,
- Yıl içinde ödenen kümülatif vergi matrahı ve gelir vergisi tutarı,
- Kan grubu kartı,
- Evli personelin evlilik cüzdanı fotokopisi (eşin ve varsa çocukların nüfus cüzdanı fotokopileri),
- Askerlik yapan personelin terhis belgesi fotokopisi veya askerlik durumu ile ilgili belgeler,
- Sigorta kartı fotokopisi (önlü arkalı),
- Teslim edilen araç gereç için zimmet belgesi,
Bu belgelerin dışında iş sözleşmesinin yapılmasına ilişkin belgeler, çalışma şartlarına ilişkin belgeler, iş sözleşmesinin feshine ilişkin belgelerinin de bulunması faydalı olacaktır.
İşletmelerde çırak/stajyer çalışması
10 ve daha fazla personel çalıştıran işletmeler, çalıştırdıkları personel sayısının yüzde beşinden az, yüzde onundan fazla olmamak üzere mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumu öğrencilerine beceri eğitimi yaptırmak zorundadır. Öğrenci sayısının tespitinde kesirler tama iblağ olunur. 10 ve daha fazla personel çalıştıran ve bakanlıkça işletmelerde mesleki eğitim kapsamına alınan, ancak, beceri eğitimi yaptırmayan işletmeler, beceri eğitimi yaptırması gereken her öğrenci için eğitim süresince her ay 18 yaşını bitirenlere ödenen asgari ücretin net tutarının 1/3'ü nispetinde, 20 ve daha fazla personel çalıştırılması halinde 2/3'ü nispetinde Saymanlık hesabına para yatırmakla yükümlüdürler.
Aday çırak, çırak ve isletmelerde mesleki eğitim görenlerin, stajyer öğrencilerin ve İş-Kur kursiyerlerinin SGK primleri, eğitim gördükleri okul, çıraklık eğitim merkezi veya İş-Kur tarafından yatırılmaktadır. İşverenlerin 3308 sayılı Kanun kapsamındaki aday çırak, çırak ve isletmelerde mesleki eğitim görenler açısından tek yükümlülüğü durumlarına uygun ücretin ödenmesidir.
İşletmelerde meslek eğitimi gören örgün eğitim öğrencilerine, asgari ücretin net tutarının 20 ve üzerinde personel çalıştıran işyerlerinde yüzde 30'undan, 20'den az personel çalıştıran işyerlerinde yüzde 15'inden, aday çırak ve çırağa yasına uygun asgari ücretin yüzde 30'undan aşağı ücret ödenemez. Aday çırak, çırak ve öğrencinin eğitimi sırasında işyerinin kusuru halinde meydana gelecek iş kazaları ve meslek hastalıklarından işveren sorumludur. Aday çırak, çırak ve öğrencilere ödenecek ücretler her türlü vergiden müstesnadır.