İşletme sermayesi
Bir işletmenin bilânçosundaki dönen varlıklarından kısa vadeli borçlarının çıkarılması ile elde edilen olumlu farktır. Bu anlatım net işletme sermayesinin karşılığıdır. Diğer bir anlatım ile işletmenin dönen varlıkları ile kısa vadeli borçlarını karşılayabilme gücüdür. Ayrıca, sadece dönen varlıkların toplamı ise bize brüt işletme sermayesini göstermektedir.
Net işletme sermayesi = Dönen Varlıklar – Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar olarak tanımlanmaktadır.
Dönen varlıkların kısa vadeli borçları karşılama gücü ne kadar fazla olursa işletmenin işletme sermayesi o kadar yüksektir. Ancak burada dönen varlıkları oluşturan kalemlerin nitelikleri çok önemlidir. Dönen varlıklar içinde nakit ve nakite dönüşebilir kıymetler çoğunlukta ise işletme sermayesi güçlüdür. Firmaların kredi kullandığı bir ortamda nakit bulundurma olanaklarının imkansızlığını kabul etmek gerekmektedir. Bu sebeple satışlara önem verip, stok devir hızının yüksek tutulması nakit akışını kuvvetlendirecek ve kredi faizlerinin ödenmesinde imkan yaratacaktır.
Bu fark (-) bakiye veriyorsa işletme sermayesi yok demektir.
Kasa, bankalar, kısa vadeli alacaklar ve stoklar işletme sermayesinin unsurlarını oluşturmaktadır. Bunlar içinde kısa vadeli alacaklar ve stokların devir hızları önem arz etmektedir. Çok tabiidir ki, kısa vadeli alacakların zamanında tahsil edilememesi ve stokların devir hızının yavaş olması firmanın borçlarını vadelerinde ödemesinde zorluk yaratacaktır.
Bu sebeple, üretim, satış ve tahsilat aşamalarının biri biri ile uyumlu yürümesi gerekmektedir.
Firmaların kuruluşlarında kuvvetli bir işletme sermayesine sahip olmaları ve özellikle kredi alarak işe başlamamaları önemlidir. Firmalar kredi alarak kurulmaları halinde yeni kuruluştan doğan, tanınma, ürünlerin tanıtımı, piyasaya yeni girmenin yaratacağı dezavantajlar, piyasada mevcut rakipler gibi risklerden dolayı gelirler beklenenin altında seyir edecektir. Bu safhada yapılan kâr ile firmaların cari harcamalarını ve kredi faizlerini karşılamaları gerekecektir. İşte bu riski ortadan kaldırmak için kuvvetli bir işletme sermayesi ile ve mümkünse kredi temin etmeksizin işe başlamaları gerekmektedir.
Bu konu ile ilgili cari orandan söz etmekte yarar bulunmaktadır.
Cari Oran
Cari oran = Dönen Varlıklar / Kısa Vadeli Borçlar
Cari oran, şirketlerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için gerekli olan brüt işletme sermayesinin (dönen varlıkların) kısa vadeli borçlara bölünmesi ile elde edilmektedir.
Cari oran net işletme sermayesinin yeterliliğini ve borç ödeyebilme gücünü göstermesi açısından önemlidir. Cari oran değerlendirilirken dönen varlıkların nitelikleri, alacakların kısa vadeli olması yanında bu vadelerin oldukça yakın vadeli olmasına, dikkat edilmesi gerekecektir.
Genellikle, bu oranın 2 olması ideal olarak kabul edilmektedir. Çünkü bu hesaplamalar içinde borçların zamanında ödenememesinden kaynaklanacak faiz işletilmesi ile, banka faizleri bulunmamaktadır.