İşe iade hakkında 30 kişi şartı

Okurumuz F. D. “Mayıs 2013’te işe başladım. 10 Şubat 2014’te hamile olduğum gerekçesiyle beni işten çıkardılar. Yalnız çıkarıldığım yerde 30 SSK’lı çalışmamaktadır. İşe iademi talep etmek, istiyorum bu hakka sahip miyim?” diye soruyor.

İşçinin iş sözleşmesinin işveren tarafından yapılacak fesihlere karşı korunması, iş hukukun temel amaçlarındır. Başka bir ifadeyle, iş güvencesi iş hukukunun temel amaçları arasında yer alır. 
Otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır.

İş güvencesi kavramıyla anlatılmak istenen, işçinin işinde devamlılığın sağlanması, işinin teminat altına alınması ve objektif ve haklı neden olmaksızın işten çıkarılmamasıdır. 

İş güvencesiyle amaçlanan, işçi ile işveren arasındaki iş ilişkisinin her halükarda devam ettirilmesi değildir. Başka bir ifadeyle, iş güvencesinden maksat, işçinin keyfi nedenlerden dolayı işine son verilememesidir. 

İş güvencesi, “işçinin iş sözleşmesinin, haksız ve keyfi feshe karşı korunmasıdır”. Başka bir ifadeyle iş güvencesi, işverenin işçileri keyfi çıkartmasını engellemeyi amaçlayan bir koruma sistemidir ve sistem özü itibariyle, iş sözleşmesinin işverence keyfi feshinin önlenmesini amaçlar. 

İş Kanunu’na göre özellikle aşağıdaki hususlar fesih için geçerli bir sebep oluşturmaz;

a) Sendika üyeliği veya çalışma saatleri dışında veya işverenin rızası ile çalışma saatleri içinde sendikal faaliyetlere katılmak.
b) İşyeri sendika temsilciliği yapmak.
c) Mevzuattan veya sözleşmeden doğan haklarını takip veya yükümlülüklerini yerine getirmek için işveren aleyhine idari veya adli makamlara başvurmak veya bu hususta başlatılmış sürece katılmak. 
d) Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile yükümlülükleri, hamilelik, doğum, din, siyasi görüş ve benzeri nedenler. 
e) 74 üncü maddede öngörülen ve kadın işçilerin çalıştırılmasının yasak olduğu sürelerde işe gelmemek. 
f) Hastalık veya kaza nedeniyle 25’inci maddenin (I) numaralı bendinin (b) alt bendinde öngörülen bekleme süresinde işe geçici devamsızlık.

İş güvencesinden yararlanabilmek için, işçinin çalıştığı işyerinde otuz veya daha fazla işçi istihdam edilmesi gereklidir. Bu bağlamda 29 ve altında işçi çalıştırılan işyerleri iş güvencesine yönelik düzenlemelerden istisna tutulmuştur. Bu yüzden 30 işçi kriteri, çalıştırılan işçi sayısının belirlenmesinde dikkat edilmesi gereken önemli bir ölçü teşkil edecektir.
Otuz işçinin belirlenmesinde, işçinin belirli süreli veya belirsiz süreli veyahut deneme süreli iş sözleşmesiyle çalışmasında bir fark bulunmamaktadır. Aynı şekilde işyerinde tam veya kısmı süreli çalışanlar otuz işçi sayınının tespitinde dikkate alınır. 

Dolayısıyla 29 kişi veya daha az işçi çalıştıran işyerlerinde çalışan işçiler için iş güvencesi hükümleri uygulanmayacaktır.