İşçinin performans değerlendirmesinde objektiflik koşulu

Tüm çalışanları kapsamasa da, işçilerin keyfi nedenlerle işten çıkartılmalarını frenleyen bazı düzenlemeler var. Buna iş güvencesi diyoruz.

İş güvencesi hükümlerinden yararlanılabilmesi için bazı koşullar aranıyor. Otuz veya daha fazla işçi çalıştıran iş yerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, iş yerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır.

İşçinin iş sözleşmesinin feshedilme gerekçelerinden birisi olan performans düşüklüğü fesihlerde üzerinde dikkatle düşünülmesi gereken bir konudur. Çünkü, performans nedeniyle yapılan fesihlerin gerekli şartlara uyulmayarak yapılması nedeniyle davaların çok büyük bir çoğunluğunda işçiler işe iade edilmektedir.

İşverenin belirlediği performans kriterlerinin somut, iş yeri koşullarına uygun ve ölçüme elverişli olması gereklidir.

Belirlenen performans kriterleri hakkaniyete uygun olmalı ve aynı konumdaki çalışanlara aynı zaman diliminde eşit olarak uygulanmalıdır.

İşverenin belirlediği performans standartları önceden işçiye yazılı olarak bildirilmiş olmalıdır.
İşçinin performansının düşük olması nedeninin işçiden mi yoksa dış bir etkenden mi kaynaklandığı araştırılmalı ve işçinin performansına olumsuz yönde etki yapan nedenlerin ortadan kaldırması için gereken yapılmış olmalıdır.

Performans ve verimlilik sonuçlarına dayalı fesih için geçerli neden söz konusu ise, süreklilik gösteren performans düşüklüğü ve düşme eğilimli sonuçlarla ilgili olarak çalışanların derhal dikkati çekilmelidir.

İşçi işten çıkarılmadan önce gerekli sözlü ve yazılı uyarılar yapılmalı buna rağmen düzelme olmadığı takdirde işçinin işine son verilmezden önce yazılı savunması alınmalıdır.
Performans yetersizliği nedeniyle iş sözleşmesinin feshi yoluna gidilmiş ise feshin geçerli olup olmadığı araştırılırken veya meydana gelen bir işten çıkarma işlemi incelenirken, bir yandan yasal açıdan gerekli olan işten çıkarma prosedürü, diğer yandan işletmede uygulanan performans değerlendirme yönteminin özellikleri ayrı ayrı, daha sonra da birbirleriyle olan etkileşimleri açısından dikkatle incelenip değerlendirilmelidir.

İş yerindeki performans değerlendirmesinin düzenli olarak yapılması, müşteri şikayetlerinin değerlendirilmesi, gerektiğinde buna ilişkin savunma alınması, eğitim verilmesi, gerektiğinde yerinin değiştirilmesi «feshin son çare olması ilkesi» ile ilişkilidir.

Feshin son çare ilkesi; iş güvencesi kapsamındaki iş ilişkilerinde süreli feshi engelleyecek daha hafif tedbirler mümkünse başvurulması, bütün alternatifler denense dahi söz konusu ilişkiyi sürdürememesi halinde feshe son çare olarak başvurulmasını ifade eder.

İşverenin dürüstlük kuralına göre, sözleşmenin devamlılığını sağlamak ve sözleşmenin yerine getirilmesini engelleyen davranışlardan kaçınması gereklidir. İşçinin iş sözleşmesinin geçerli neden ile feshini gerektirecek hallerde işverenin fesihten kaçınması ve işçiyi işinde tutmak için gereken çabayı harcaması gerekliliği kabul edilmektedir. Sözleşmenin feshinde son çare olarak değerlendirilebilecek olan bu ilke, hukuki dayanağını doğrudan dürüstlük kuralında bulmaktadır.