İşçinin maaş haczine dikkat!

Çalışanlar, ödeyemedikleri borçları nedeniyle maaşların haczedilmesi ile karşılaşabilmekte, hukuk uygulamalarında icra kesintileri işveren tarafından yapılıp icra dairesine gönderilmektedir.

Bu konuda işverenler, icra dairelerinden gelen maaş haciz yazılarına göre ne şekilde işlem yapacaklarını merak etmektedirler. Biz de bu hafta maaş hacizlerini gündeme alarak işverenlerin merak ettiği konuyu gündeme aldık.

İş Kanunu’nun 35. maddesine göre, “İşçilerin aylık ücretlerinin dörtte birinden fazlası haczedilemez veya başkasına devir ve temlik olunamaz.” hükmü vardır. Ancak, işçinin bakmak zorunda olduğu aile üyeleri için hâkim tarafından takdir edilecek miktar bu paraya dahil değildir.

Nafaka borcu alacaklılarının hakları saklıdır.

İcra süreçleriyle ilgili olarak temel belge, İcra Dairesi’nden gelen haciz yazılarıdır. Bu yazılarda belirtilen kalemler doğrultusunda kesinti yapılması gerekir.

İşçi adına gelen icra daireleri yazısında, yazıda belirtilen süre içerisinde, “işçinin ücretini ve ücretten yapılacak kesintinin icra dosyasına gönderilmek üzere icra dairesinin banka hesabına yatırılacağını” belirtir bir yazıyı göndermek gerekir.

İcra dairelerinden gelen haczin niteliğine göre (örneğin, alacağın türü nafaka ise kesinti sınırı yok) kesinti gerçekleştirilmektedir. Haciz, işçi ücretinin ¼’ ünden fazla olamamaktadır ve icra yazısında ismen belirtilmemiş ise asgari geçim indiriminin hacze konu edilmesi mümkün değildir.

Ancak icra dairesi yazıları her zaman aynı içerikle gelmeyebilir. Bazı icra dairesi yazılarında prim, ikramiye, asgari geçim indirimi dahil olmak üzere tüm ödemelerin tamamının haczine karar verilebilir. Bu anlamda icra dairesi yazısının içeriğine göre işlem yapılmalıdır.

Burada kesinti yapılacak ücretin, çıplak ücret olarak dikkate alınması gerekir.

Borcun bitmesi ise, İcra Dairesi'nden alınacak yazı ile belirlenir. Örneğin kişi başka bir ödeme yöntemiyle tamamını kapatabilir ve borcu olmadığına dair belge getirebilir. İcra kesintileri, bordroda doğrudan net üzerinden yapılmaktadır, bir başka ifadeyle brüt tutar değişmemektedir.

İşyerinde gelen birden fazla haciz olduğunda bunlar sıraya konur. Sırada önde olan haczin kesintisi bitmedikçe sonraki haciz için kesintiye geçilemez ve bu konuda ilgili icra dairelerine bilgi verilir.

Yargıtay 12. Hukuk Dairesi 27.12.2004 tarih ve E.2004/22540, K.26972 sayılı Kararı'nda, ihbar ve kıdem tazminatının ücret olmadığı bu nedenle tamamının haczedilebileceği belirtilmiştir. Aynı kararda, toplu sözleşme farkı ve ikramiyenin ise ücret sayıldığı, bu nedenle en fazla dörtte birinin haczedileceği, yer almıştır.

***
İcralık işçi çıkartılabilir mi?

İş Kanunu uygulamalarında işçinin davranışlarından kaynaklı sebepler geçerli nedenle fesih konusu olarak sayılmıştır.

İşçiden kaynaklanan başlıca nedenler; işverene zarar vermek ya da zararın tekrarı tedirginliğini yaratmak, işyerinde rahatsızlık yaratacak şekilde çalışma arkadaşlarından borç para istemek, ücretine sık sık haciz konmasına sebep olmak olmaktır.

İşçinin borçları nedeniyle işveren gelen hacizlerin sıklık göstermesi ve bu nedenle muhasebe birimi çalışanlarının işlerinin aksamasına neden olması, geçerli nedenle feshe konu edilebilmektedir. Ancak böyle bir durumda mutlaka çalışanın savunması alınmalıdır.