İşçi sendikalarının yetki şartları

Bilindiği üzere işçi sendikalarının toplu iş sözleşmesi yapabilmesi için “yetki” şartlarını sağlamaları gerekir.

6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 41’inci maddesinde işçi sendikalarının toplu iş sözleşmesi yapmak üzere yetki alabilme şartları düzenlenmiştir.

Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu iş sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkilidir.

İşletme toplu iş sözleşmeleri için işyerleri bir bütün olarak dikkate alınır ve yüzde kırk çoğunluk buna göre hesaplanır. İşletmede birden çok sendikanın yüzde kırk veya fazla üyesinin olması durumunda başvuru tarihinde en çok üyeye sahip sendika toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkilidir.
İşletme toplu iş sözleşmesi, bir gerçek veya tüzel kişiye ya da bir kamu kurum veya kuruluşuna ait aynı işkolundaki birden çok işyerini kapsayan sözleşmeyi ifade etmektedir.
Buna göre işçi sendikalarının Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’ndan yetki alabilmesi için;

a. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde bir (%1) üye sayısının bulunması (işkolu barajı)

b. Örgütlendiği işyerinde %50 den fazla üye sayısı

c. İşletme toplu iş sözleşmeleri içinse %40’den fazla üye sayısının bulunması gerekmektedir.
İşçi sendikalarının işkolu barajı olan yüzde 1 şartını sağlayıp sağlamadıkları her yıl ocak ve temmuz aylarında Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından yayınlanan sendika istatistiklerinde açıklanmaktadır.

Bu istatistiklerde her bir işkolundaki toplam işçi sayısı ile işkollarındaki sendikaların üye sayıları yer alır. Yayımlanan istatistik, toplu iş sözleşmesi ve diğer işlemler için yeni istatistik yayımlanıncaya kadar geçerlidir. Yetki belgesi almak üzere başvuran veya yetki belgesi alan işçi sendikasının yetkisini daha sonra yayımlanacak istatistikler etkilememektedir.

***

İşkolu barajına tabi olmayan sendikalar

Geçtiğimiz ocak ayı istatistiklerine kadar toplu iş ilişkileri mevzuatında yetki alabilmek için işkolu barajı (%1) şartının uygulanmadığı işçi sendikaları da bulunmaktaydı. İstisnai ve geçici olan bu düzenlemeye tabi olan işçi sendikaları 2009/Temmuz istatistiklerinde %10 işkolu barajını aşmış veya 2009 Temmuz istatistiği sonrasında 15.9.2012 tarihine kadar kurulmuş olan işçi sendikalarıdır.

Bu sendikalara hukuki terimiyle geçici 6. maddeye tabi sendikalar denilmekte olup %1 olan işkolu barajı bu sendikalar için uygulanmamaktaydı. Geçici 6. madde sendikalarının yetki başvuruları sadece işyeri ve işletme çoğunluğu şartlarına göre sonuçlandırılmaktaydı.

Geçici 6. maddeye tabi olan işçi sendikalarıyla ilgili uygulama yürürlük süresi bakımından sona ermişti. Yeni bir düzenleme yayınlanmadığı için bu sendikalar 2019/Ocak ayı istatistiklerinde %1 olan işkolu barajı şartına tabi tutulmuşlardır.

Şimdi ise 12.06.2019 Tarihli 30799 Sayılı Resmi Gazete yayımlanan 7176 Sayılı Torba Kanun’la bu sendikaların bir yıl süreyle %1 işkolu barajına tabi tutulmayacağına ilişkin düzenleme yapılmıştır.

Düzenlemeye göre;

Geçici 6. maddeye tabi olan işçi sendikaları bir yıl süreyle yani 12/06/2019 ile 12/06/2020 tarihleri arasında %1 işkolu barajına tabi olmadan sadece işyeri ve işletme çoğunluğuna tabi olarak yetki alabileceklerdir.