İşçi aleyhine cezai şartlar geçerli değildir
Yargıtay 9'uncu Hukuk Dairesi 30.05.2002 tarih, 2002/1228 E. ve 2002/9321 K. sayılı kararı ile dava konusu maddi olayda cezai şartın oluşumunda işçi ile işveren arasında denklik, eşitlik ilkesinin dikkate alınmadığından, işçi aleyhine işveren lehine kurallar öngörülmüş olduğundan bahisle sözleşmede yer alan cezai şartın geçerliliğinin kabul edilemeyeceğine karar vermiştir.
Karşılık dava şeklinde yürüyen yargılamada davacı işveren ihbar tazminatı ile sözleşmede yer alan tazminatın karşı davacı olan işçiden tahsilini, karşı davacı işçi ise fazla çalışma ve yıllık izin ücretinin işverenden tahsilini talep etmiştir.
Somut olayda taraflar arasında düzenlenen hizmet sözleşmesinin ilgili maddesinde "…Personel sözleşmenin bitim tarihinden önce işveren tarafından kabul edilir bir mazereti olmaksızın işi bıraktığı takdirde, işverenin yasal hakları dışında işi bıraktığı aydaki 4 brüt maaş tutarında tazminat ödemeyi peşinen kabul eder. Haklı bir neden olmadan personelin işine son verildiği takdirde, işveren tarafından da personelin yasal hakları dışında iş akdinin fesh edildiği aydaki 4 brüt maaşı tutarında tazminat ödenecektir…" ifadesi yer almaktadır.
Yüksek Yargıtay'a göre bu ifadede akdin işçi tarafından feshi, işveren tarafından kabul edilir bir mazerete tabi tutulurken, işveren açısından haklı bir neden olmadan personelin işine son verilmesine ilişkin bir düzenleme yapılmıştır. Yargıtay 9'uncu Hukuk Dairesi'ne göre bu düzenleme işçi ve işveren arasında denklik, eşitlik ilkesi dikkate alınmaksızın yapılmıştır. Söz konusu ifade ile işveren lehine fakat işçi aleyhine bir düzenleme yapılmıştır ki böyle bir cezai şartın varlığı Yargıtay'a göre kabul edilemez.
Daire kararı bu olmakla birlikte bir üye tarafından bu karara karşı oy verilmiştir. Karşı oy yazısında ise karşı oy verilmesinin sebepleri açıklanmıştır. Buna göre; her ne kadar 9'uncu Hukuk Dairesi bozma kararında; taraflara yüklenen sorumluluklar arasında denklik bulunmadığına ve bu sebeple cezai şartın kabul edilemeyeceğine karar vermişse de söz konusu maddede yer alan "işveren tarafından kabul edilir bir mazereti olmaksızın işi bıraktığı takdirde…" sözleri işçi aleyhine tek taraflı ve eşitliği bozan ve cezai şart hükmünü geçersiz kılan bir durum olarak kabul edilmiştir. Üyeye göre; cezai şartın ödenmesi talebiyle açılan davada feshin haklılığının tartışılması ve değerlendirilmesi sırasında göz önüne alınacak bir neden geçersizliğin sebebi olarak değerlendirilemez.
Karşı oy yazısına rağmen Yüksek Yargıtay'ın bütün uygulama ve kararları işçi ve işveren arasında işçi aleyhine olan cezai şartın geçersiz olacağı yönündedir. Zira Yargıtay'a göre bu durum işçi aleyhine bir düzenleme teşkil ettiğinden zaten güçsüz durumda olan işçinin güçlü olan işveren karşısında daha büyük zararlara uğramasına sebep olacaktır.