İş sağlığı ve güvenliğinde neler değişiyor?(2)
CELAL ÖZCAN
Önceki yazımızda belirttiğimiz üzere, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanan “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Dair Kanun Tasarısı” Bakanlar Kurulu tarafından 13 Aralık 2014 tarihinde TBMM’ye gönderilmiştir.
Söz konusu kanun tasarısında yer alan düzenlemeler önümüzdeki süreçte ihtisas komisyonları ve genel kuruldaki görüşmeler sırasında değişikliğe uğrayabilecek ise de, mevcut tasarı da iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili olarak hem işverenleri, hem de işçileri ilgilendiren önemli değişikliklerin yapılması öngörülmektedir. Bu yazımızda da yapılması öngörülen diğer değişiklikler hakkında bilgi verilecektir.
İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı çalıştırmayan işverenlerin idari para cezaları affedilecek
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre, çok tehlikeli sınıftaki işyerlerinde (A) sınıfı, tehlikeli sınıftaki işyerlerinde en az (B) sınıfı, az tehlikeli sınıftaki işyerlerinde en az (C) sınıfı iş güvenliği uzmanı ile bütün tehlike sınıfındaki işyerlerinde ise işyeri hekimi çalıştırılması gerekmektedir.
Bu yükümlülüğe uyulmaması halinde, çalıştırılmayan her bir iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekiminden dolayı işyerlerine her ay için 5 bin 601 TL (2014 yılı) idari para cezası uygulanması gerekmektedir.
İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi çalıştırılması ile ilgili yükümlülük, 50’den fazla çalışanı olan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıftaki işyerleri için 1/1/2013 tarihinde, 50’den az çalışanı olan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri içinse 1/1/2014 tarihinde başlamış olmasına rağmen, aradan geçen süre içinde çok sayıda işyeri bu yükümlülüklerini yerine getirmemiş olmasından dolayı önemli miktarda (yaklaşık 45 milyar) idari para cezası oluşmuş durumdadır.
Esasen, Çalışma Bakanlığı İSG-Katip isimli sisteminden bu yükümlülüğü yerine getiren ve getirmeyen işyerlerini rahatlıkla tespit edebilmekle birlikte, aradan geçen süre içinde geçmiş dönemlere ilişkin olarak bu konuda işyerlerine herhangi bir idari para cezası uygulamamıştır.
Yapılması öngörülen yeni düzenlemeye göre, yürürlük tarihinden itibaren üç ay içinde iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi çalıştırma yükümlülüğünü yerine getiren işverenlerin geriye dönük idari para cezaları affedilecek, bu süre içinde yükümlülüklerini yerine getirmeyen işverenlere ise İSG-Katip sistemindeki kayıtlar esas alınarak geçmiş döneme ilişkin idari para cezası uygulanacaktır.
Tehlike sınıfı ve işçi sayısı yüksek işyerlerine daha fazla idari para cezası uygulanacak
6331 sayılı Kanun'daki mevcut düzenlemede, işyerlerinin tehlike sınıfları (az tehlikeli, tehlikeli, çok tehlikeli) dikkate alınmaksızın, aynı fiil için aynı idari para cezası uygulanmaktadır.
Yapılması öngörülen yeni düzenlemeye göre, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili idari para cezaları işyerinin çalışan sayısına ve yer aldığı tehlike sınıfına göre farklı idari para cezası uygulanacaktır. Tehlike sınıfı ve çalışan sayısı yükseldikçe uygulanacak olan idari para cezası da %25 ila %300 oranında artacaktır. Ancak, maden ve yapı işyerlerinde çalışan sayısına bakılmaksızın kanundaki cezalar %300 artırımlı uygulanacaktır.
Bir alt grupta (B ve C) iş güvenliği uzmanı çalıştırabilmedeki süreler iki yıl daha uzayacak.
Yapılması öngörülen yeni düzenlemeye göre, çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde (A) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü 1/1/2018 tarihine kadar (B) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirilerek, tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise (B) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi yükümlülüğü 1/1/2017 tarihine kadar (C) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirilerek yerine getirilebilecektir.
İş kazası olmayan işyerlerinin işsizlik sigortası prim oranı 1 puan düşürülecek
Şu anda işsizlik sigortası primi işveren payı %2, işçi payı %1 olarak uygulanmaktadır.
Yapılması öngörülen yeni düzenlemeye göre, çok tehlikeli sınıfta yer alıp 10’dan fazla çalışanı bulunan ve üç yıl içerisinde ölümlü veya sürekli ya da geçici iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmeyen işyerlerinde işsizlik sigortası primi işveren payı teşvik olarak bir sonraki takvim yılından geçerli olmak üzere üç yıl süreyle %1 olarak uygulanacaktır.
Ölümlü iş kazası meydana gelmesi halinde ise, aynı şartlara tabi olmak üzere %3 olarak uygulanacaktır. Çalışan sayısının tespitinde, işverenlerin Türkiye genelindeki çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalıştırdıkları toplam işçi sayısı dikkate alınacaktır.
Diğer taraftan, söz konusu teşvikten yararlanan işverenlerden iş kazalarını bildirmeyenlere, iş kazası bildirimine ilişkin idari para cezası 10 katı (22 bin 400 TL) olarak uygulanacak, ayrıca geçmişe dair yararlanılan işsiz sigortası primleri yasal faizi ile birlikte geri alınacak ve 5 yıl süreyle teşvik yasağı uygulanacaktır.
Yapı denetim kuruluşları iş sağlığı ve güvenliğine uymayan müteahhidi ihbar edecek
Yapılması öngörülen yeni düzenlemeye göre, yapı denetimini yapacak kuruluşlara; işyerinde iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına göre düzenlenmesi gereken sağlık güvenlik planına ve onaylanmış yapı projesine uygun olarak çalışmaların yapıldığını denetleme, gerekli tedbirlerin alınması için yapı müteahhidini yazılı olarak uyarma, uyarıya uyulmadığı takdirde durumu Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü'ne bildirme (ihbar) yükümlülüğü getirilmektedir.