İş sağlığı ve güvenliği işverenler de verebilecek

ERKAN ÇETİN

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 6’ncı maddesine göre, 10’dan az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta bulunan işyerlerinde işveren veya işveren vekili tarafından iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri yürütülebilmektedir. 

Konuyla ilgili ayrıntılar, 29 Haziran tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan İşyerlerinde İşveren veya İşveren Vekili Tarafından Yürütülecek İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerine İlişkin Yönetmelik’le açıklanmıştır. 

Makalemizde söz konusu yönetmelikle belirtilen hususlar çerçevesinde işveren veya işveren vekili tarafından hangi işyererinde, ne tür iş sağlığı ve güvenliği hizmeti verebilecekleri ele alınacaktır. 

Hangi işyerlerinde bu hizmet verilebilecek? 

İşveren veya işveren vekilinin iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin hizmetleri yürütebilmesi için; 

• İşyerinin 10’dan az çalışanı bulunması, 
• İşyerinin “az tehlikeli” sınıfta yer alması, gerekmektedir. 

10 kişilik çalışan sınırı nasıl belirlenecek? 

İşyerinin 10’dan az çalışanı bulunup bulunmadığının tespitinde; 
• Aynı işverenin Türkiye genelinde birden fazla tescilli ve az tehlikeli sınıfta işyerinin olması halinde, Sosyal Güvenlik Kurumu’ndaki işyeri tescil kayıtları esas alınacaktır. 
• İşverenden iş alan alt işverenlerce çalıştırılan sigortalılar, çalışan sayısına dâhil edilmeyecektir. 
• Yine, 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu ile 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu kapsamında öğrenci statüsünde olan çırak ve stajyerler çalışan sayısının tespitinde dikkate alınmayacaktır. 
10 kişiden az çalışan sayısı hesaplanırken aynı işverene ait “az tehlikeli” işyerleri baz alınacağından, işyerlerinin nace kodlarının doğru belirlenmiş olması önem arz etmektedir. 

İşveren veya işveren vekilleri nasıl eğitilecek? 

İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini üstlenecek olan işveren veya işveren vekillerinin eğitimi, her ilde bürosu bulunan ve açıköğretim sistemiyle eğitim verme konusunda yetkin üniversiteler tarafından verilebilecektir. Bu bağlamda, işveren veya işveren vekillerine çalışma mevzuatı, işkazası ve meslek hastalığı, sağlık ve güvenlik konularıyla ilgili korunma yöntemleri, dokümantasyon alanlarında eğitim verilecek ve eğitim süresi en az 16 saat olacaktır. 

İşveren veya işveren vekillerinin eğitim ücretini kim üstlenecek? 

Eğitim ücreti bakanlıkla üniversiteler arasında yapılacak protokol kapsamında belirlenecek ve en fazla net asgari ücretin üçte biri kadar olabilecektir. Bu bağlamda, 2015 yılı ikinci yarısı için asgari geçim indirimi hariç net asgari ücret 910.43 Lira olarak hesaplanmaktadır. 

Eğitimini tamamlayan işveren veya işveren vekilleri hangi hizmetleri verebilecek? 

Gerekli eğitimi alıp, yapılacak sınavda başarılı olarak belgesini alan işveren veya işveren vekilleri, öncelikle İSG-KATİP üzerinden sisteme kayıt olmak zorundadır. İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin yükümlülükler bu kayıt tarihinden sonra başlayacaktır. İşverenin kapsama giren ayrı bir işyeri açması veya işveren vekilinin kapsamındaki başka bir işyerinde göreve başlaması halinde İSG-KATİP sisteminde kayıtlarını yenilemeleri gerekmektedir. 
Görevlendirilen kişinin işveren vekili sıfatını taşımıyor olması halinde hiç görevlendirme yapılmamış sayılacaktır. 

Sisteme kayıt olan işveren veya işveren vekilleri, sağlık gözetimi ve çalışma ortamı gözetimi dışında kalan ve mevzuatla iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimine verilen görevleri yerine getirebilecektir. 

Bu kapsamda yetki belgesi alan işveren veya işveren vekillerinin işe giriş raporu düzenlemeleri, periyodik muayene ve tetkikleri yapmaları mümkün olmayıp, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı uyarınca çalışana verilmesi gereken eğitimleri vermeleri mümkün bulunmaktadır. Yetki belgesi alan işveren veya işveren vekili tarafından verilecek hizmetlerin, çalışan başına aylık en az 10 dakika ayırmak suretiyle yerine getirilmesi gerekmektedir. 

Kapsam dışına çıkılması halinde ne yapılması gerekiyor? 

İşyerinin tehlike sınıfının “tehlikeli” veya “çok tehlikeli” olarak değişmesi ya da tehlike sınıfı değişmese de çalışan sayısının 10 ve üzerine çıkması halinde iş sağlığı güvenliği hizmetlerinin işveren veya işveren vekili tarafından yerine getirilmesi mümkün olmayacaktır. Böyle bir durumda iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirilmesi gerekmektedir. 

Yine, işveren veya işveren vekilinin belge alamaması veya almak istememesi ya da belge alıp da iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini üstlenmek istememesi halinde, diğer işyerleri gibi bu alanda yetkilendirilmiş iş güvenliği uzman ve hekimlerini görevlendirmeleri gerekmektedir.