İş insanları “elenmek” istemiyorsa...

Geçmişi hatırlamak, hayatta eli boş dönülmeyen tek yolculuk olan kendi içimize yaptığımız yolculuğun önemli adımlarından biridir. Hatırlama kültürümüzü verimli kılabilmek için geçmişe yolculuklardan çıkardığımız derslerle daha sağlıklı gelecek inşa edebiliriz. Günlük söyleşilerimizde yaygın biçimde geçmişimizle yüzleşirken kestirme bir anlatımla “Matbaayı bu ülkeye 200 yıl geç getirmeseydik, Sanayi Devrimi  kaçırmış tipik ülkelerden biri olmazdık. Zengin toplumlar arasında yerimizi alırdık!” deriz.

Şimdi sizlerle, aşırı değerlendirme olmadığını düşündüğüm bir genellemeyi paylaşacağım: “Dört boyutlu baskı (*) teknikleri ve eklemeli üretimdeki gelişmeleri yakından izlemez, gerekli önlemleri zamanında almazsak, kaçırdığımız fırsatlar, önce kaçırdıklarımızdan daha büyük olacak. Çocuklarımız ve torunlarımız bizi dünyayı iyi okumamış olmakla suçlayacak!”

Dört boyutlu baskı ve eklemeli üretim teknikleriyle üretilen mal ve hizmetler hızla piyasaya giriyor: Bağlayıcılar ve katkı maddeleri imalatı gelişiyor. Baskı süreçleriyle üretim yapabilme olanakları yaygınlaşıyor. Bu yeni üretim tekniği, üretimde ve dağıtımda dikey ve yatay zaman kazancı sağlıyor.  Daha şimdiden bütün sistemleri yeniden yapılandıracak potansiyellere işaret ediyor. (**) 

Dört boyutlu baskı ve eklemeli üretim teknikleri, küçük üreticilerin karmaşık ve yüksek nitelikli üretim yapabilmelerine fırsat kapılarını da alabildiğine açıyor. Bu yeni teknik montaj hatları gerektirmediği gibi, talep odaklı üretimler için esneklik, hız ve uyum olanakları yaratıyor; kişisel istek, eğilim ve beklentileri karşılayabiliyor. 

Dört boyutlu baskı ve eklemeli üretim alanındaki gelişmelerin yakın gelecekte talep koşularını, faktör koşullarını, karşılıklı-bağımlılık ilişkilerinden oluşan ağları, rakip stratejilerini; daha genel anlatımı ile üretimin iç örgütlenmesini, endüstri-devlet ilişkilerini ve devletlerarası ilişkileri köklü biçimde değiştirmesi bekleniyor.

Tedarik zinciri yenileniyor
Dört boyutlu baskı ve eklemeli üretim tartışmaları, dünyanın önde gelen bilim dergilerinin gözde konularından biridir. (***) Referans kaynaktan ve diğerlerinden yararlanarak, bilim insanları ve uygulamacıların, yazıcılara indirilen dijital şemaya göre bir ürünün katman katman üretilmesinin, sonsuz oranda özelleştirmeye imkanı vereceği uyarısı üzerinde özenle ve önemle düşünmek gerekiyor. Giderek daha karmaşık tasarımların uygulamasını  kolaylaştıran gelişmeler üreticilerin hizmetine sunuluyor. Teknik kazanımlar, geleneksel  üretim süreçlerini köklü biçimde gözden geçirmeyi gerektiriyor.

Herhangi bir ürünün ne zaman, nerede ve nasıl üretilebileceğine ilişkin seçeneklerin sayısı hızla artıyor.

Tedarik zincirlerinde varlıkların, yeni ve eski süreçlerin nasıl konsolide olacağı, yeni normal koşullarının nasıl oluşacağı bütün sektörleri yakından ilgilendiriyor. Sektörlerin bileşen ve bağlamlarının oluşturduğu ekosistemleri yeniden tanımlanıyor, yeniden tasarlanıyor ve yeniden yapılandırılıyor.

Üretim tarihinde, bilim ve teknolojinin yarattığı koşullar, küçük ve orta boy işletmelerin nicelik ve nitelikleri birkaç kez köklü değişmelere uğramıştır. Dört boyutlu baskı ve eklemeli üretim teknolojisinin yaygınlaşması; belli bir aşamada, büyük ölçekli yapıların küçük ölçekli yapılara doğru dönüşmesi eğilimini güçlendirecek. Dönüşüm sürecinin yönetişimi, kaynak  kullanma verimini belirleyecek; geleceği yaratacak  değerler sistemini de yeniden biçimlendirecek.

Bireysel tercihler öne geçiyor
Dört boyutlu baskı ve eklemeli üretimin iki önemli etkisi olacak: Birincisi, çok sayıda küçük üretim merkezi oluşacak; küçük ve orta ölçek işyerlerinin sayıları hızla artacak ve nitelikleri farklılaşacak. Her şeyin ve herkesin birbiriyle iletişim kurduğu, karmaşıklığın özgürleştiği, inovasyon maliyetlerinin alabildiğine düştüğü, inovasyon geliştirmenin kitlelere doğru yayıldığı (****) bu düzlemde, yakından izlenmesi gereken ikinci gelişmeye daha tanıklık edeceğiz: Geleneksel sanayileşme aşamasında, küçük ölçekli üretimden, kütle üretimine geçiş hızından daha hızlı standartlaşma ve  büyük ölçekli üretim  yapılmasına da tanıklık edeceğiz. 

Net bilgi, etkin koordinasyon ve odaklanmayı kolaylaştıran teknik yapılar, standart üretimin esneklik yaratma sorunlarını kolaylıkla çözebilecek potansiyellere ve performansa da sahiptir. Geleneksel sanayi üretim aşamasından daha hızlı ve etkin “piyasa yapıcısı kuruluşların” oluşması fırsatları da artacak. Artan küçük ve orta ölçek yapıyı büyük ölçekli üretim için örgütleyebilenler öne geçecek. Başarıya, organik büyümeden çok, işbirliklerine dayalı ortak iş yapabilenler ulaşacak. Gelecek günlerde, bir yanıyla bireysel tercihlere yönelik “özel ürünlere” erişimi artıran; moda değişmelerine daha hızlı refleks gösterilebilen hız ve esneklikten yararlanacağız, diğer yanıyla da ölçek ekonomisinin erişebilirliklerini artıran yapılanmalar gerçekleştireceğiz.

Dört boyutlu baskı ve eklemeli üretim teknikleri, daha karmaşık mimarileri oluşturabiliyor; ürün mimarisi sınırlarını da hızla genişletebiliyor. Bütün bu gelişmelerin olası etkilerinin diğer boyutlarını da bir sonraki yazıda paylaşacağız.

----------------------------------------------------------

(*) Stephen Hawking, “Zaman  Makinesi Nasıl Yapılır?” başlıklı, Cumhuriyet'te Mayıs 2010'da yayınlanan makalesinde her şeyin üç boyutu olduğunu, yüksekliğinin, genişliğinin ve uzunluğunun bulunduğunu; aynı zamanda her şeyin uzay içinde olduğu gibi zaman içinde de bir uzunlunun bulunduğunu; zamana yolculuğun, bu dördüncü boyutta yolculuk etmek anlamına geldiğini söyler. Yeni baskı ve eklemeli üretim, ürün ve üretim yöntemlerinde çok değişik zaman kazancı sağlıyor; bu nedenle sadece yükseklik, genişlik, uzunluk diye bildiğimiz üç boyut içinde kalmayarak dördüncü boyutla olan zamanla bağımlılıklarımızı değiştiriyor. Bir olay ya da olguyu düşünürken, zamanın dikey ve yatay değişikleri; zaman içinde ileriye ve geriye dönük ilerleyişimizi, üretim yöntemleri ve dağıtım teknikleri, ulaşabilirlik ve erişilebilirlik koşullarınını, bütün sistemleri etkilemektedir. Değişik yayınlar arasında sadece Atlantik Konseyi Raporu  dördüncü boyuta değinmektedir. Metin içinde üç  ve dört boyut anlatımının farklı cümlelerde yer almasının nedeni, dördüncü boyutun  kavramının yaygın olarak kullanılmaması nedeniyledir. Üretimde zaman boyutunu, “Japan Dark Side of Time” başlıklı makalelerinde George Stalk Jr. ve Alan Webber, HBR'ın Temmuz-Ağustos 1993 sayısında, ürün tasarımından piyasa sunmaya, ürün geliştirmeden siparişlerin karşılanmasına hızlanan zamanı analiz etmişlerdi. Yeni gelişen tekniklerin dördüncü boyutla  yarattıkları etkiyi daha somutlaştırmak için söz konusu makaleden yararlanılabilir. 
(**) Atlantik Konseyi Raporu, “Dinamik İstikrar: Amerikanın Geçiş Halindeki Bir Dünya İçin Stratejisi”, Turquie Diplomatique, Temmuz 2015,s 18
(***) Richard D'Aveni, “Operasyonlarınızı ve Stratejilerinizi Dönüştürecek Bir Devrim Gerçekleşiyor” HBR/T, Mayıs 2015
(****) Thomas L. Friedman,  “Karmaşıklık Serbest Olduğunda” The New York Times /  Sabah, 22 Eylül 2013
DATE:30-07-15