İş Bankası’ndaki CHP hisseleri üzerine...
Atatürk'ün vasiyeti ile miras yoluyla CHP’nin temsil ettiği, ancak parasal olarak yararlanmadığı İş Bankası'nın yüzde 28.09 hissesinin Hazine’ye devri isteği, Kenan Evren’in ardından bugün de Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan geldi. O nedenle Hintli Müslümanların Kurtuluş Savaşı sırasında Mustafa Kemal’e gönderdikleri paranın kaynaklık ettiği bu hisse konusunu ele aldım.
Zaman zaman tartışılan İş Bankası’ndaki Atatürk'ün vasiyetiyle temsil edilmek için CHP’ye miras yoluyla devredilen hisseleri, bir kez daha Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Azerbaycan’dan dönerken yaptığı “CHP hisseleri Hazine’ye devredilsin” açıklamasıyla gündeme geldi.
Türkiye İş Bankası'nda, Atatürk’ün vasiyetiyle ölümü sonrası, kuruluşu sırasındaki 250 bin liralık hissesi CHP’nin temsiline ve temettüleri Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu'na bırakılmıştı. Bankada bugün yüzde 28.09 paya sahip bu CHP’nin temsil ettiği hisse için banka yönetimine iki üye önerilirken, partinin parasal hiçbir ilişkisi olmuyor.
Peki, bu sermaye katkısı 250 bin liralık kuruluş dönemindeki Atatürk’ün katıldığı paranın hikayesi nedir?
Hintli Müslümanlar 1921 ve1922 yıllarında Kurtuluş Savaşı döneminde katkı olması için Atatürk’e 675 bin lira ve 150 bin sterlin gönderirler. Bu paranın bir bölümü Büyük Taarruz sırasında kullanılır. Geri Kalanı İcra Vekillleri Heyeti Kararı ile Mustafa Kemal’e iade edilir.
Para, Osmanlı Bankası'nda hesapta dururken, 1924 yılında İş Bankası’nın kurulması gündeme gelir. Celal Bayar, “Milli bankanın kuruluş sermayesi için para bulamadıklarını” söyleyince, Mustafa Kemal, 1 milyonluk kuruluş sermayesinin 250 bin lirasının, kendisinin Osmanlı Bankası’ndaki hesabından çekilerek yatırılmasını söyler. Ayrıca, dönemin zenginleri Aktarcızade Remzi Bey, Yelkencizade Lütfü Bey, Avundukzade Mehmet Bey gibi 35 kişinin de 1000’er lira ile ortaklıklarını sağlar.
Zaman saman kimi yazarlar parayı Hint Müslümanlarının gönderdiğini belirterek, hisselerin Diyanet’e devredilmesi gerektiğini dile getirirler. Kenan Evren de 12 Eylül darbesi sonrası CHP hisselerinin Hazine’ye devrini istemişti. Cumhurbaşkanı'nın açıklaması üzerine bankanın hisselerinde dün yüzde 4 düşüş yaşandı. İş Bankası yönetimi, bankanın hisse yapısı ve Atatürk’ün vasiyetiyle CHP’ye bıraktığı hisseleri konusunda ve bankanın hisse yapısıyla ilgili bilgi vererek, "Bankalar güven müessesileridir. Bu güvenin ulusal ve uluslararası kamuoyunda korunmasının ülkemiz ekonomisi açısından önem taşıdığını kamuoyunun bilgi ve taktirine sunarız" açıklamasını yaptı.
Ülkemizin en büyük özel milli bankası konusunda siyasilerin daha dikkatli olmaları gerekir. Ki İş Bankası, ülkenin her zor döneminde iktidarlara yardımcı olduğunu ortaya koymaktadır.