İran'a giriş kapısı: Dubai
İran'ın nükleer programını kısıtlaması kararı ile Tahran'a uygulanan yaptırımlar hafifliyor. İran ve Batılı ülkeler arasında geçtiğimiz günlerde imzalanan anlaşma ile 12 yıldır süren soğukluk sona eriyor. Bu tarihi anlaşmanın tek kazananı İran ya da Batılı ülkeler değil. Bir kazanan daha var: O da Dubai.
The Economist'e göre uzun zamandır İran'a girmek için kaçakçıların "arka kapı" olarak kullandıkları Dubai, şimdilerde İran'da iş yapmak isteyenler için ülkeye girişi kapısı rolü üstlenmeye hazırlanıyor.
Yaptırımların aşamalı olarak kalkması ile, İran'ın refaha kavuşacağı bir gerçek. Bunun sonucunda bazı çevreler İran'ın Arap dünyasının işlerine daha fazla karışacak olmasından endişe ediyor. Öte yandan İran petrolünün devreye girmesi ile, fiyatların düşmesinden ve piyasanın yeniden paylaşılmasından endişe edenler de var.
İran'ın 80 milyona ulaşan, genç ve eğitimli nüfusunu dikkate alanlar ise, yaptırımların kalkmasını büyük bir fırsat olarak değerlendiriyorlar. Uzmanlara göre, İran ekonomisi hızlı bir büyüme trendine girerse, Körfez'i aşan nakit, mal ve turist sayısı da önemli ölçüde artacak. Bu fırsatlardan yararlanacakların başında ise Dubai geliyor.
Birleşik Arap Emirlikleri'nde yaşayan İranlıların sayısı 400 bin civarında. Bu nüfusun büyük bir bölümü Dubai'de yaşıyor. BAE aynı zamanda yaklaşık 10 bin İranlı ticaret kuruluşuna ev sahipliği yapıyor. BAE, Çin'in ardından İran'ın en büyük ikinci ticaret ortağı konumunda.
İşin en dikkat çekici olan noktası ile, İran'da yaptırımlardan en olumsuz etkilenen üç sektörün, Dubai'nin en fazla başarı gösterdiği üç sektör olması. Bunlar, havayolu, altyapı ve finans sektörleri.
Havayolu, altyapı ve finans
İran'da yaptırımlardan en olumsuz etkilenen sektörlerin başında havayolu sektörü geliyor. Bunun başlıca nedeni, yedek parça bulunamadığından ülkedeki uçak filosunun yaşlanmış olması. Dubai ise, hem dünyanın en kalabalık havaalanlarından birine sahip; hem de son derece gelişmiş hava hizmetleri ağı sunuyor. Yaptırımların neden olduğu ekipman eksikliğinin olumsuz etkilediği bir diğer alan ise İran'ın petrol bölgeleri. İran'da gerçekleştirilecek altyapı yatırımlarının büyük bir bölümü; boru, pompa ve vinç gibi her türlü ekipmanın merkezi olarak değerlendirilen Cebel Ali limanından geçecek.
İran finans sektörü de, yaptırımlar yüzünden tamamen "modası geçmiş" uygulamalarla yoluna devam etmeye çalıyor. Dubai ise dünyanın en büyük bankalarının bölgesel merkezlerine ev sahipliği yapar konumda. Zamanında küresel finans kurumları ve çokuluslu şirketler, genç Çin pazarına ulaşmak için Hong Kong'a yerleşmişlerdi. Sektör uzmanları, şimdi de Dubai'nin İran için benzer bir rolü üstlenebileceğini ifade ediyorlar. Nitekim Dubai, Orta Doğu ve Afrika'da iş yapmak isteyen şirketler için bir merkez rolü üsteleniyor. Tahran'ın Dubai'ye iki saat uçak mesafesinde olması ve iki ülkenin yüzyıllara dayanan ticaret ilişkileri, önümüzdeki dönemin nasıl şekilleneceğinin de göstergesi aslında.
Uçuşlar artıyor
Daha şimdiden Dubai ile Tahran arasındaki haftalık uçuş sayısı 50'ye ulaşıyor. BAE ve İran'ın diğer şehirleri arasında da oldukça fazla sayıda uçuş mevcut. Dubai'nin ucuz havayolu şirketi FlyDubai, geçtiğimiz yıl İran'daki destinasyon sayısını ikiden dokuza yükseltti. BAE'nin en büyük havayolu olan Emirates, Tahran'a uçuyor. Bunun yanı sıra, İran'ın en kalabalık ikinci şehri Meşhed'e da uçuş koymaya hazırlanıyor. Yaptırımların kalkması ile birlikte Cebel Eli limanındaki hareketlilik de önemli ölçüde artacak.
İran'ın dünyaya yeniden açılmasının ekonomik sonuçlarını çok hızlı bir şekilde göremeyeceğimiz kesin; çünkü yaptırımlar aralıklarla kaldırılacak ve tabi ki İran'ın verdiği sözlerin tümünü yerine getirmesi gerekecek. Öte yandan İran'la ticaret yapmak isteyenler, bürokratik engellerle de mücadele etmek zorunda kalacaklar. Bazı şirketler beklemeyi tercih edecek; ama gerçek olan şu ki, İran, genç ve eğitimli nüfusu ile çok büyük ve yeniliğe aç bir pazar olarak yükseliyor.