İran'a altın ihracatı zaten durdu!

TÜİK bugün ekim ayının dış ticaret verilerini açıklayacak ve bu yılki ihracatın gözde konusu altında son durum nedir, göreceğiz. Yine yüklü miktarda altın satıyor muyuz, ihracatta İran yine ön planda mı, bu çıkacak ortaya.

Aslında İran'a yapılan rekor düzeydeki ihracatla gündeme gelen altını, son bir-iki aydır biraz unutur gibi olmuştuk. En azından İran eskisi gibi ön planda değildi. Ama ne zaman ki Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, İran'a giden altının aslında ihracat sayılmayabileceği anlamına gelecek açıklamalar yaptı, konu gündemimize yeniden giriverdi. Ayrıca bir de ABD'den gelen Türkiye'nin İran'a olan doğalgaz ödemesini altınla yapmasının engelleneceğine dönük açıklamalar, konuyu ekonomi gündeminin ilk sırasına yeniden oturttu.

Dedik ya, İran'a yapılan ya da yapılmış görülen altın ihracatı gündemden biraz düşmüştü. Düşmüştü; çünkü İran'a son iki aydır, yani ağustos ve eylül aylarında öyle çok fazla altın ihraç edilmemişti. O yüklü ihracat, nisan-temmuz dönemini kapsayan dört ayda gerçekleştirilmişti.

Türkiye yılın ilk dokuz ayında İran'a 6.4 milyar dolarlık altın sattı. Ocakta hiç ihracat yoktu, şubatta yalnızca 1.7 milyon dolarlık bir satış söz konusuydu. Martta birden 480 milyon dolara çıkıldı. Nisanla birlikte ise milyar dolarlık ihracat dikkat çekmeye başladı.

İran'a nisanda 1.2 milyar, mayısta 1.4 milyar, haziranda 1.3 milyar, temmuzda ise 1.8 milyar dolarlık altın satıldı.

Altın ihracatı ağustosta 179.4 milyon dolara, eylülde ise 17.5 milyon dolara indi.
Bu arada, İran'ın doğalgaz alacağı karşılığında Türkiye'den altın alımını "kendi kendine ihraç etmesi" biçiminde yorumlamak tabii ki doğru olamaz. Altın, yolcu beraberi götürülebilen miktarda olsa, bu yaklaşım doğru. Ama tonlarca (ilk dokuz ayda 123.8 ton) altın ihracı söz konusu. Hem zaten bu ihracatın İstanbul Atatürk Havalimanı gümrüğünden gerçekleştirildiği biliniyor. Dolayısıyla bu altın ihracatını İran kendi kendine yapıyor değil. Bu ihracat, bir Türk ihracatçısı tarafından gerçekleştiriliyor.

ABD geç kaldı!

Hükümet yetkilileri, her ne kadar, ABD'nin İran'a dönük olarak almaya hazırlandığı bir dizi yeni ticaret yaptırımlarının Türkiye'yi bağlamayacağını dile getiriyorsa da, zaten mevcut ticaret tablosu, ABD'nin yaptırımlarının fiiliyatta pek de geçerli olmayacağını gösteriyor. En azından şu dönem için...

Eylülden sonraki dönemde İran'a yeniden yüklü miktarda altın ihraç edilmişse, bir anlamda "Atı alan Üsküdar'ı geçmiş olacak". Yaptırımlar, ancak bundan sonrası için bir anlam ifade edebilecek.

Bu yaptırımların Türkiye'yi bağlayıp bağlamayacağı da tartışmalı. Varsayalım bu yaptırımlar Türkiye'nin elini kolunu bağlayacak. Çare yok mu sanki?

Köprü ülke BAE mi?

İran'a dönük altın ihracatının ağustosla birlikte nasıl hız kestiğini aktardık. Eylülde ise ihracat neredeyse sıfırlanmış durumda. İran'a yapılan ihracat böylesine hız keserken, altın ihracatında yepyeni bir pazar keşfediverdik; Birleşik Arap Emirlikleri...
Birleşik Arap Emirlikleri'ne yılın ilk yedi ayında yalnızca 181 milyon dolarlık altın satmıştık. Ama bu ülkeye dönük altın ihracatı ağustosta 1.9 milyar doları buldu. Bu, bir ayda bir ülkeye yapılan en yüklü altın ihracatı anlamına geliyor. BAE'ye eylülde de 1.1 milyar dolarlık altın satıldı.

Kesin bilinemiyor olmakla birlikte ağırlıklı görüş, İran'a dönük ihracatın artık BAE üzerinden gerçekleştirildiği. Görüldüğü gibi çare tükenmiyor. Türkiye, ihracatı BAE üzerinden yapıyorsa, gardını çoktan almış durumda...