İran ile kart köprüsü kuruluyor
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Tahran ziyaretiyle gündeme gelen İran-Türkiye arasındaki ortak birimi Ekim 2017’de netlik kazandı ve anlaşma iki ülkenin merkez bankası başkanları tarafından imzalandı. Anlaşma, İran Riyali ve Türk Lirası'nın birbirlerine kolaylıkla dönüştürülmesine imkan verecek ve iki ülke arasında para transferlerinin maliyetinin düşürülmesine fayda sağlayacak. İşte iki ülke arasında oluşturulan bu finansal köprünün bir benzeri daha kuruluyor. Bu kez banka kartlarında... Bilindiği üzere İran, Türkiye’ye en fazla turist gönderen ülkeler arasında yer alıyor. 2017 verilerine göre 2.5 milyon İranlı, “Hem ziyaret hem ticaret” diyerek Türkiye’ye geldi. Bu söylemi kullanmamın nedeni, İstanbul ile birlikte Doğu Anadolu’daki alışveriş merkezlerine bir anlamda akın etmeleri. Türkiye’ye gelen turistler ortalama 630 dolar harcarken, İranlılarda bu rakam 1.000 doları aşıyor.
Ziraat Bankası ve Bank Melli görüştü
İşte şimdi bu rakamın artırılması için harekete geçildi. Çalışmanın başında İran ve Türkiye’nin en büyük iki bankası var. Ziraat Bankası ve Bank Melli İran’ın yaptığı bu çalışma için Genel Müdür ve Yönetim Kurulu Üyesi Hüseyin Aydın Tahran’a gitti. Aynı zamanda Türkiye Bankalar Birliği Başkanı olan Hüseyin Aydın, Tahran’da Bank Melli’nin CEO’su Mohammad Reza Hosseinzadeh ile görüştü. İki bankanın kaptanı da Türkiye-İran arasında seyahat eden turistler için entegre bir kart sistemini hayata geçirmek için el sıkıştı. Bank Melli’nin resmi sitesinden duyurulan bilgiye göre CEO Hosseinzadeh, “İki ülke arasında banka kartlarının kullanılacağına karar verdik. Birçok İranlı ve Türk turist, her yıl iki ülke arasında seyahat ediyor. Bu kartları kullanarak turizmin büyümesine yol açacaklar” diyor.
Entegre kart sistemi ile döviz bozdurmanın yanı sıra iki ülke arasındaki ticaretin de artırılması hedefleniyor.
İranlı turist sayısı 5 yılda 2.5 kat arttı
Bilindiği üzere 2012 yılında 1.1 milyon İranlı Türkiye’ye gelmişti. Bu sayı hızla artarak 2017’de 2 milyon 501 bine ulaştı. Bu yıl açıklanan veriler, sayının 3 milyonu aşabileceğini gösteriyor. Şu ana kadar gelen 1.5 milyon turistin 155 bini İranlı. Türkiye ile İran arasındaki kart köprüsü bir ilk olacak. Daha önce Rusya ile görüşülmüş ancak teknik nedenlerden dolayı sistem hayata geçmemişti. Türkiye ile birlikte bu sistem için Japonya, Azerbaycan, Irak, Çin ve Umman ile de görüşülüyor. Halihazırda İranlılar yurtdışında seyahat etmek için yanlarında 1.000 euro götürebiliyor. Bu rakam yeni anlaşma sayesinde daha da artacak. Hatta İran Merkez Bankası Başkanı Valiollah Seif kart entegrasyonunun önemini şu sözlerle vurguluyor: “Seyahatlerinizi erteleyin veya bekletin.”
Dolardan vazgeçiyor euroya geçiyor
Daha önce ticari işletmelerin ABD Doları kullanarak ithalat siparişi vermesini yasaklayan İran şimdi de yabancı para işlemlerinde doları bırakarak euroya geçiyor. İran, devlet basınında yer alan haberlere göre, mali işlemlerde kullandığı resmi yabancı para birimini dolardan euroya çevirdi. Karar, bakanlar kurulu toplantısında alındı. Bu arada İran, bazı ülkelerle döviz takası (swap) gerçekleştirerek euro ya da dolara gereksinim duymadan işlem yapmaya da çalışıyor. Geçtiğimiz günlerde İran ile Türkiye arasında ilk para takası (döviz swap) gerçekleşmişti. Böylelikle, iki ülkenin para birimleri ilk kez dolar ya da euro gibi bir para birimine ihtiyaç duyulmadan takas edilebilecek.
TÜROB: Kart sorunu potansiyeli kullandırmıyor
Ambargoya maruz kalan İran’ın bankacılık sistemi Türkiye ile uyumlu değil. Bu yılın ocak ayında Tahran'da düzenlenen turizm fuarına katılan Türkiye Otelciler Birliği (TÜROB) Başkanı Timur Bayındır, İran'dan Türkiye'ye yoğun bir talep olduğunu ancak iki ülke arasındaki para transferinde yaşanan problemler nedeniyle İran'dan potansiyelin altında turist çekildiğini söylemişti. Bayındır, "İranlılar Türkiye'de kredi kartı kullanamıyor. Sadece nakit parayla buraya gelebiliyorlar. Paranın hem gümrükte takılma ihtimali hem de kaybetme ve çaldırma gibi riskler nedeniyle yanlarına yüklü miktarda para alamıyorlar. Dolayısıyla gelenler de potansiyelinin altında alışveriş yapıyor. Bu sistem Türkiye'de bir anda hayata geçmez belki ancak biz de DEBIT adı verilen nakit para kartını hayata geçirebiliriz. Bu sistemle İranlılar DEBİT kartlarına İran riyali yüklüyorlar. Türkiye'de de bu karttan harcama yapıyorlar. Türk bankaları ile İran bankalarının bu konuda çalışma yapması gerekiyor" diye konuşmuştu.
İlk kredi kartı 2016’da kullanılmaya başlandı
İran için kredi kartı oldukça yeni bir terim. 2016’nın sonunda iç piyasayı canlandırmak için İran'daki bankalar, ilk kez kredi kartı dağıttı. Kartların limiti 2 bin 800 dolar ile 14 bin dolar arasında değişiyor.
Türkiye’de 193, İran’da 347 milyon kart var
Gelelim İran’daki bankacılık ve kart kullanımı ile ilgili verilere. 2017 rakamlarına göre İran’da kullanılan kredi kartı sayısı sadece 1 milyon 670 bin. Çünkü ülkede kart sistemi banka kartları ve ön ödemeli kartlar üzerine kurulmuş. Banka kartlarının sayısı 230 milyonun üzerinde. Yaklaşık 115 milyon da ön ödemeli kart var. Toplam kart sayısı ise 347.6 milyon. Türkiye’de ise toplam 193 milyonla İran’ın oldukça gerisinde.
ATM’de öndeyiz, POS’ta geride
Bankalararası Kart Merkezi verilerine göre, Türkiye’de 62 milyon kredi kartı var ancak normal kart sayısı 131.5 milyon adet. Yani toplamda 193 milyon adet. İran’da 32 banka faaliyette. Bu bankaların 42 bin ATM’si var. Türkiye’de ise bu sayı 49.8 bin adet. Ülkedeki POS cihazı sayısı 4 milyonun üzerinde. Türkiye’de ise bu rakam 1.6 milyon adet.