Irak’ın Uber’i: Satuta

Iraklı genç işsizler son dönemde kendilerine yeni bir iş alanı yaratmış durumdalar. “Satuta” adını verdikleri “mekik”lerle Uber’e rakip olmaya hazırlanıyorlar. Haber geçtiğimiz günlerde Al-Monitor’da yer aldı. 

Irak’ta nakliyeciler ve özellikle de genç işsizler, insan ve eşya taşımak için kullanılan bu düşük maliyetli araçlarla, taksicilere rakip olmuş durumdalar. 

Mekik, motosiklete bağlanan bir kasadan oluşuyor. Irak sokaklarında çok sayıda mekik trafikte seyreder konumda; fakat en büyük sorun bu araçların hiçbir bilimsel dayanıklılık ve güvenlik testinden geçmemiş olması. 

Al-Monitor’a konuşan makina mühendisi Adel Mahmoud, mekiklerin evlerde üretilebildiğini ve hiçbir kalite kontrol sürecinden geçmediğini söylüyor. 

Mekiklerin sayısının artması, kaza sayısındaki artışın da en büyük nedeni olarak değerlendiriliyor. Bağdat’a 100 kilometre mesafede bulunan Babil, mekiklerin en fazla kullanıldığı yerlerden birisi. 

Mekiğin fiyatı bin 200 dolar civarında. Küçük olduğu için kullanımı kolay. Dar sokaklardan kolaylıkla geçebiliyor. Bu nedenle çok sayıda işsiz, bir mekik satın alarak, taşımacılık yapıyor ve bu sayede para kazanıyor.

Iraklı Murad Hussein de, satuta ile taşımacılık yapanlardan birisi. Hussein bu sayede günde 30 dolar kazanmaya başladığını söylüyor. İnşaat işçisi olan Hussein’in sürücü ehliyeti yok. Satuta satın alabilmek için 700 dolar biriktirmiş. Bu yeni icat ile, Irak’taki profesyonel kargo şirketlerinin ve taksilerin zor durumda kaldığını söylüyor Hussein.

Bağdat’ın Şurca, Sadriye, Kifa, Cumhuriye gibi ticaret merkezleri de satuta istilası altında. Bu küçük mekikler, trafik kurallarına kesinlikle uymuyorlar; fakat ülke ekonomisinin kötüye gitmesi, yetkililerin bu kaosa göz yummasına neden oluyor. Çünkü mekikler, çok sayıda insanın hayatını kazanmasını sağlıyor.

Bu arada Al-Monitor, mekik yapımını yakından izlemek için bu işi yapan demirci ustası Hamid Faruk’a ulaşmış; ama Faruk, mekik yapımını bir ticari sır olarak gördüğünden, teknik detayları paylaşmak istememiş. Faruk üretim sırları yerine, bu mekiklerin Irak’ta nasıl yaygınlaştığını anlatmış.

Aslında mekiklerin geçmişi 2004 yılına, Saddam rejiminin düşmesinin bir sene sonrasına dayanıyor. Saddam döneminde ülkede motosiklet pek görülmezken, rejim sonrasında komşu ülkelerle siyasi ve ticari ilişkilerin düzelmesi ile birlikte, ülkeye motosiklet ithalatı artıyor. Bu da mekikleri popüler bir hale getiriyor. Her ne kadar satuta, fakir ve işsiz toplumun kullanımı için geliştirilmiş bir ürün olsa da; kamu ve özel sektör tarafından lisanslı bir şekilde üretildiği taktirde; istihdam yaratmak, devlet bütçesine katkı sağlamak ve ulaşım sorununa çözüm getirmek açısından etkili bir araç olabilir.

+