İnternetteki bilgi ne kadar güvenilir?

Vazgeçilmezimiz, neredeyse her derdimize deva olduğunu düşündüğümüz, alışverişten yol bulmaya, banka işlemlerinden iletişime, resimlerimizi ve dertlerimizi paylaşmaktan, fikirlerimizi olanca sertliği veya duygusallığı ile herkese duyurduğumuz internet acaba ne kadar güvenilir bir bilgi kaynağı?

Bugün birçok kişinin elindeki bilgisayar ve benzeri gereçler, oldukça büyük bir çoğunlukta, sadece internet bağlantısı yaparak, sohbet, oyun, iletişim, paylaşım gibi kişisel işler için kullanılıyor. Ancak iş insanları ve bilimsel çalışma yapanlar için önemi, diğer kullanıcılardan daha da fazla. Hele araştırma yaparak bilgi toplamak ve bu bilgileri analiz ederek işiniz için sonuç çıkarmak peşindeyseniz, az zamanda çok iş yapabilmenin tek çaresi internet kullanmak. İşte bu noktada internet kullanarak erişim sağladığımız sitelerin ve buralarda bulduğumuz bilgilerin ne kadar güvenilir ve güvenilir olsalar da ne kadar güncel oldukları sorusu akla geliyor. Zira günümüzde o kadar çok şey öylesine hızlı değişiyor ki, bugün elimizdeki bilginin kısa bir süre sonra ne durumda olabileceği ciddi soru işaretleri taşıyor. İnternette yaşadığımız sıkıntılardan birisi de, aynı bilginin kes yapıştır yöntemi ile farklı sitelerde yer alması. Hatta daha da kötüsü bu sitelerin, alıntı yaptıkları kaynaklara atıfta bulunmak gibi bir zahmete girmemeleri. Bu durumda bu bilgilerin ne kadar güvenilir ve güncel olduğu kuşkusu ister istemez uyanıyor.

Bu durumda ne yapmak gerekir diye düşününce, birkaç kıstas koyup erişim sağladığımız siteleri ve elde ettiğimiz bilgileri değerlendirmek gereği ortaya çıkıyor. John Hopkins Üniversitesi'nin bir yayınında tavsiye edilen kıstaslar oldukça yol gösterici olduğundan, kısaca alıntı yapmak istedim.

Bulduğunuz bilgiyi genel olarak üç başlıkta değerlendirmek gerekiyor, bunlardan birincisi bu bilgiyi kimin yazdığı, ikincisi kimin yayınladığı ve üçüncüsü ise belgenin ve/veya bilginin ne kadar güncel olduğu.

Yazar penceresinden baktığımızda, belgenin kim tarafından yazıldığı belli mi? Eğer sayfaya başka bir bağlantıdan geldiysek, orada yazara ait bilgi var mı? Eğer yazar belli ama o kişi hakkında bilgi yok ise, araştırma yaparak onun yeterliliği hakkında bilgi toplayarak, bulduğunuz belgenin değerini anlamaya çalışmalısınız.

Yayıncı penceresinden baktığımızda işler biraz daha dikkatli olmayı gerektiriyor. Bulduğunuz bilgi veya belgenin altında veya üstünde, ait olduğu ana web sayfasına bağlantı veya başka bir web sayfasının parçası olduğuna dair bilgi var mı bakmamız gerekli. Çünkü internette bulacağınız birçok belgenin yazarı ile ilgili bilgi olmayabilir. Bu durumda size, o sayfanın güvenilirliğini yargılayıp, o bilgileri öyle kullanmak düşüyor. Girdiğiniz URL'ye ait diğer bilgileri silerek ana sayfaya erişmeye çalışın. Böylece asıl sayfanın, kişisel mi yoksa resmi bir saya mı olduğunu anlayabilirsiniz. Eğer hiçbir şekilde kimlik bilgisi bulamıyorsanız, "Whois" sitesini kullanıp o sayfanın sahibini bulabilirsiniz. Burada bulacağınız bilgilerle sayfa sahibini değerlendirip bilgilerin ne kadar güvenilir olduğunu anlamaya çalışabilirsiniz. Eğer yazar veya yayıncı kendisini gizlemeye çalışıyorsa, propaganda veya yanlış bilgilendirme çabası şüphesi ile bakmak gerekir. Yayıncı veya yazar hakkında sağlıklı bilgi elde edemiyorsanız, bu sitede bulduğunuz bilgileri kullanmanız pek de tavsiyeye şayan değildir.

Güncellik konusu ise tüm değerlendirme kıstaslarının hepsinin en önemlisi olabilir.

Bilgiye eriştiğiniz yerde, hem yazar hem de sayfa açık seçik belli ve sitenin kendisi de güvenilir bir kaynak olabilir. Ancak bulduğumuz bilgiler güncel mi, yoksa tarihin tozlu raflarından mı geliyorlar? Sayfanın en son ne zaman güncellenmiş olduğu, size bu konuda ciddi ışık tutacaktır.

Aklımızda olması gereken, sahtekârların çok usta oldukları ve piyasaya sürdüklerinin en az aslı kadar gerçek görünebildiğidir.

Eriştiğiniz bilgi ne kadar gerçek ve ne kadar güvenilir şüphesi sizi yanılgıdan uzak tutar.