İnternet vergisi
Macaristan’ın muhafazakar bir Başbakanı var: Victor Orban. Aynı zamanda iktidar partisi Macar Yurttaş Birliği Partisi’nin de (Fidesz – Magyar Polgári Szövetség) Başkanı.
Orban’ın Başkanlığındaki Fidesz 2010 ve 2014 seçimlerini kazandı. Orban beş yıldır kesintisiz Başbakan. Daha öncede 1998- 2002 arasında yine Başbakanlık yapmıştı. Orban seçimleri kazanıp, koltuğunu korumakla birlikte adı hep yolsuzlukla anılan birisi oldu ve seçimlere hile karıştırdığı iddia edildi.
Macaristan’da uzun bir dönemdir borç sorunu var. Özellikle hanehalkı borç oranı (Hanehalkı Borcu/GSYH) kriz öncesi %60-65 aralığına kadar yükselmişti. Macarlar konut, otomobil almak için bu borçlanmayı düşük faiz nedeni ile İsviçre bankalarından yaptılar. Kriz sonrası Macar Forinti değer kaybına uğrayınca, kur farkı devreye girdi ve tüketiciler kredileri geri ödeyememeye başladı. Sonuçta ekonomi küçüldü. Bu süreçte bütçe açığı da arttı, her ne kadar AB üyesi bir çok ülkeden iyi olsalar da, 2014’de açık oranı (yani bütçe açığı/GSYH) %2,9’a ulaştı. Yani bütçeye yeni gelir kaynağı gerekiyor.
Macaristan Başbakanı kendince bir cinlik yaptı ve 2015 yılından itibaren internet kullanımından vergi alınacağını söyledi. İktidar Partisi Fidesz’in hazırladığı yasa tasarısına göre Macarlar, kullandıkları internet için her gigabyte başına yaklaşık 50 (1,5 TL) dolayında bir vergi (Tax Internet Traffic) ödeyecek. Macar Hükümeti bu şekilde bütçeye yaklaşık olarak 65 milyon Euro civarında bir ek vergi geliri sağlayacaklarını düşünüyorlar. Hükümetin bu vergi politikasına karşı elbette hızla tepki verildi. Son olarak geçtiğimiz hafta sonu Budapeşte’de muhalif 100 bin kişinin katıldığı bir miting yapıldı.
Macarlar internet vergisini sıradan bir vergi olarak görmüyorlar. Haberleşme özgürlüklerine yapılan bir müdahale olarak algılıyorlar. Asıl kızgınlıkları da buna.
Birçok kişi Başbakan Orban’ın gerçek niyetinin sadece vergi toplamak olmadığını biliyor. Onun derdi biraz daha toplumu kontrol etmek, halkın üstünde baskı kurmak. Nitekim daha önce verdiği bir demeçte yönetim biçimine özendiği ülkeler olarak Rusya, Çin ve Türkiye’yi sıralamıştı.
Kendisinin bu dileğinin bizde kabul göreceği kesin. Macaristan’a da, Somali, Sudan ve Etiyopya gibi ülkelere verdiğimiz “kardeş ülke” statüsünü verebiliriz. Kalıcılığı ne kadar olur, onu bilmiyorum. Bildiğim otoriter rejimlerin teknoloji korkusu içinde olduklarıdır.
Not: Macaristan’daki bu tartışmalar için şu linklere bakabilirsiniz:
http://www.euronews.com/2014/10/22/hungarian-internet-tax-proposal-angers-net-users-and-providers/
http://www.theregister.co.uk/2014/10/24/hundreds_of_hungarians_to_take_to_the_streets_in_protest_at_internet_tax/
http://www.dailymail.co.uk/news/article-2808747/Thousands-Hungarians-protest-against-tax-Internet-traff ic.html
http://www.theregister.co.uk/2014/10/24/hundreds_of_hungarians_to_take_to_the_streets_in_protest_at_internet_tax/