İnşaat sektörü bugününü arayacak mı?

Tarih 7 Mart 2011; "Yapı ruhsatları milyona yaklaştı, konut fiyatları daha da baskı altında kalacak gibi" başlığıyla bir analiz yapmışız. Söz konusu analizde 2010 yılının tümünde 817 bini konut amaçlı olmak üzere 823 bin daire yapımına ilişkin olarak yapı ruhsatı düzenlendiğini, bu dairelerin bitirilip yapı kullanma izin belgesine konu olduğunda konut arzının müthiş artacağını belirtmiş ve bunun da konut fiyatlarını baskı altına alacağı görüşünü dile getirmişiz.

TÜİK, dün yılın ilk çeyreğine ilişkin yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgesi verilerini açıkladı. Gelişme, tam tahmin edildiği gibi. Geçen yılın rekor düzeye ulaşan yapı ruhsatları, yavaş yavaş yapı kullanma izin belgesine dönüşüyor… Dönüşüyor ve bu durum, inşaat sektöründeki hızlı genişlemenin ya da bir başka ifadeyle talebin çok üstüne çıkacak arzın yaratacağı sıkıntıların giderek daha yoğun hissedileceğinin işaretlerini veriyor.

Yapı ruhsatına bağlanan bina ve daire sayısı bu yıl ilk çeyrekte geçen yıla göre yüzde 31 ve yüzde 27 geriledi. Geçen yıl ilk çeyrekte de önceki yıla göre gerileme vardı; ancak, yılın tümünde rekor düzeyde artış olmuştu. Bu yıl benzer bir eğilimin ortaya çıkacağı, ilk çeyrekten sonra izinlerin hızla artacağı pek sanılmıyor. Bir doygunluk noktasına gelindi çünkü.

Fiyatlar nasıl seyreder?

Önce birkaç veri aktaralım: Kullanımına izin verilen bina sayısı geçen yılın ilk çeyreğinde 2009'un aynı dönemine göre yüzde 45, daire sayısı yüzde 33 azalmıştı. Bu müthiş azalmaya rağmen inşaatta fiyatlar genel olarak artmadı, hatta reel olarak azalma eğilimine girdi. Arz bu kadar azaldığı halde, talep öylesine düşüktü ki, fiyatlarda artış görülmedi.

Gelelim bu yıla. Biraz önce de belirttik; özellikle geçen yıl ruhsat verilen rekor sayıdaki bina ve bu kapsamdaki daire aşama aşama kullanılabilir hale gelecek, geliyor da. Yani arz daha da artacak. Geçen yılın ilk çeyreğinde yaklaşık 88 bin daire için kullanım izin belgesi verilmişti, sayı bu yıl aynı dönemde 95 bine yaklaştı. Arzın giderek arttığı çok açık. Üstelik bu daha başlangıç. Geçen yılın tümünde tam 823 bin dairenin yapımına izin verildiği unutulmamalı. İnşaat izni alınan daire sayısında 823 binin ne kadar büyük bir düzeye işaret ettiğini daha kolay anlayabilmek için, önceki beş yıl ortalamasının 550 bin olduğuna bakmak yeter. 550 bin ortalamadan 823 bine çıkılması, mutlaka ve mutlaka konutta bir arz patlamasına yol açacak. Bu durumun fiyatları daha da baskı altına almaması mümkün mü…

Bir baskı da kredilerden

İnşaat sektöründe fiyatları baskı altına alacak bir etken de finansman olanaklarının giderek daralıyor olması. Ekonominin ısınmakta olduğu görüşünden hareketle banka kredilerindeki artışın yavaşlatılması amacıyla bir süre önce düğmeye basıldı. Bu durum, ister istemez kredi maliyetlerini etkiliyor, belki ileride daha da etkileyecek. Bazı bankaların, konutta yüzde 75'e kadar olan kredi açabilme sınırını, başka krediler kullandırmak suretiyle yüzde 100'e kadar taşıma gayretlerinin de BDDK duvarına çarptığı biliniyor. Yani, inşaatta kredi cephesinde de durum sıkıntılı.

Hal böyle olunca; bir tarafta arz artışı ve bu arzı karşılayacak talebin bulunmaması, diğer tarafta da talebi besleyecek kredi kanallarının giderek kısılıyor olması, önümüzdeki dönem için inşaat sektörünü bunaltacak etkenler olarak görülüyor. Çok açık ki, sektörü hiç de parlak günler beklemiyor…