İnşaat büyük ölçüde ithalata bağımlı

Kamu ve özel sektör yatırımları ve makine ve teçhizat yatırımları değerlendirirken, “inşaat” harcamalarının ayrıntısına bakmakta yarar vardır.

-Makine ve teçhizat ithalatı ve üretimi, sanayileşmenin ana göstergelerinden biridir. İnşaat faaliyetlerinin artması, özellikle tüneller, köprüler, tüp geçitler, demiryolları, havaalanları gibi büyük kamu projeleri büyük inşaat makine ve teçhizatı talebi yaratıyor. Türkiye AB’nin 4’üncü, dünyanın 11’inci inşaat makineleri pazarı oldu. Çin ve Hindistan’dan sonra en büyük inşaat makineleri pazarı haline geldi.

Yılda 15 bin inşaat makinesi satılıyor. Pazar büyüklüğü 6.5-7.0 milyar dolar dolayında. İnşaat makinelerinin 4-5 milyar dolarlık bölümünü ithal ediyoruz.

Hurdasını ve cevherini ithal ederek, yılda 35 milyon ton demir çelik üretiyoruz. Üretilen demirin % 65’i inşaat demiri.

Demir maliyetinin % 86’sı, ithal edilen hurda+cevher ve enerjiden oluşuyor.

Yılda 75 milyon ton çimento tüketiyoruz. Çimento tüketiminde özel sektörün payı yüzde 50 dolayında. Çimento maliyetinin % 59’unu ithal kaynağa dayalı elektrik ve yakıt oluşturuyor.

(Çimento ve demir çelik ile ilgili raporlar: Bora Çevik, İş Bankası Araştırma Bölümü)
Özetle: “Yatırımlar canlanıyor. Makine ve teçhizat ithalatı artıyor” denilirken, artan makine ve teçhizatın inşaat makine ve teçhizatı olduğunu dikkate almakta yarar var.

“İnşaatta kullanılan demir çelik, çimento bizim üretimimiz” denilirken, üretimin ithal girdi ve enerjiye dayandığını dikkate almak gerekiyor.

GSYH içinde inşaat harcamaları ile makine ve teçhizat harcamalarının payı, inşaatın önemini vurgulayan bir başka göstergedir.

Eski metotla hesaplanan 2015 yılı GSYH’da, “Cari fiyatlarla sabit sermaye oluşumun”da inşaatın ve makine ve teçhizat harcamalarının dağılımı da önemli bir göstergedir.

2015 yılında GSYH’nın cari fiyatla yüzde % 20.1’i sabit sermaye yatırımı olarak kullanıldı. GSYH’nın yüzde 20.1’i olan sabit sermaye yatırımının 9.3’ü inşaat yatırımı, yüzde 10.9’u makine ve teçhizat yatırımı.

Açık anlatımla büyümek için “sabit sermaye yatırımı” yapmaya çalışırken, GSYH’dan makine ve teçhizat yatırımına ayrılan imkan kadar, inşaat harcaması yapılıyor.

(Bilgi için: Harcamalar itibariyle, cari fiyatla 2015 yılı GSYH: Toplam sabit sermaye yatırımına ayrılan pay yüzde 20.1. / İnşaat harcamaları, kamu: 3.5 - Özel sektör: 5.8 - Toplam: 9.3 / Makine ve teçhizat harcamaları, kamu: 0.8 - Özel sektör: 10.1 - Toplam 10.9)