İnovasyonun nereden çıkacağı belli olmaz

Son zamanlarda Amerika'nın öne çıkan inkübasyon merkezleri ve fonları ile konuştuğumda hep bunu duyuyorum. İnovasyonun nereden çıkacağının belli olmadığını ve bu yüzden farklı ülkeleri startup arama listelerine eklediklerini söylüyorlar. Eskiden startup ararken Amerika dışına pek çıkmayan bu merkezler, artık havuzlarına iyi startuplar eklemek için farklı ülkelere de bakıyorlar ve oralarda kendilerini konumlandırmaya çalışıyorlar. İnovasyonun her yerden çıkabilme ihtimalini etkileyen önemli faktörlerden birisi, yeni teknolojilerin nitelikleri ve yayılma hızlarının eskiye göre farklı olması. İnovasyonun nereden çıkacağının çok da belli olmadığı bu yeni dünyada artık, gelişmekte olan ülkelerin inovasyon göstergelerindeki yeri giderek belirginleşiyor. Sadece inovasyon göstergelerinde değil, girişimcilik ekosisteminin başarı göstergelerinde de giderek farklılaşan bir ülke seti görmek mümkün. Bugün bunlardan biri olan unicorn listesine bakalım. Bir ülkenin girişimcilik ekosistemi başarılıysa oradan mutlaka unicorn çıkar diye düşünmek pek doğru değil. Bu, göstergelerden yalnızca bir tanesi. Tek başına unicorn sayılarına takılmamak lazım fakat bugünün konusu unicornların nerelerden çıktığı olsun.

Yukarıdaki tabloda 2010'dan 2018 Ağustos'a kadar unicorn listesine girenlerin ülkelerini görüyoruz. 2010-2013 döneminde listede sadece ABD, Çin ve İsveç'i görürken, 2014 itibariyle ülkeler çeşitlenmeye başlıyor. 2014'te Hindistan'dan 3 unicorn çıktığını görüyoruz. Bunun yanında Güney Kore, İsrail ve Singapur unicorn listesinde görünür hale geliyor. 2014'te çeşitlenen yalnızca ülkeler değil, teknolojiler ve sektörler de farklılaşmaya başlıyor. Sağlık ve biyoteknolojide ilk kez unicornlar çıkıyor. 2015'te artık daha önce listede olmayan Avrupa ülkeleri sıralamaya yerleşiyor. Fransa, Almanya listeye unicorn yerleştiren ülkeler arasında. Bu arada unicorn sayılarında Çin giderek ABD'ye yaklaşmaya başlıyor.

2016'ya geldiğimizde Avrupa ülkelerinin yerini Güney Afrika, Endonezya ve Nijerya almış demek neredeyse mümkün. Önceki yıl sektörel olarak çok da değişmeyen liste bu kez robotik, inşaat ve otomotiv teknolojilerinden unicornların listeye girişiyle oldukça farklılaşıyor. 2016'nın bir özelliği de, Orta Doğu'nun ilk ve tek unicorn'u olan Careem'in çıktığı Birleşik Arap Emirlikleri'ni listede görmemiz.

2017'ye geldiğimiz liste daha da çeşitleniyor. Malta ve Filipinler'i görüyoruz. Ayrıca 2017'de ilk kez bir enerji, bir de temiz teknoloji şirketi unicorn oluyor. 2018'de listede yine yeni ülkeler var: Estonya, Brezilya, Avustralya, Portekiz ve Japonya. 2018 Ağustos itibariyle unicorn listesine eklenen 52 şirket var. Bakalım yıl sonunda nasıl bir tablo göreceğiz. 2018'de ilk kez bir blockchain startup'ı listeye giriyor ve bu da Çin'den çıkıyor. 2014'te unicornların yüzde 60'ı ABD'den çıkarken, 2018'e geldiğimizde bu oran yüzde 38'e düşüyor.

Listeye bakarken bir de her ülkeden olduğu gibi her sektörden de unicorn çıkar mı diye düşünelim. Teknolojilere ve sektörlere göre başarı kritelerlerinin ve takviminin farklılaştığını unutmayalım. E-ticaret unicorn'u ile biyoteknoloji unicorn'u arasında büyük bir fark var. Bu nedenle de ne takvimleri, ne değerleme yöntemleri ne de ihtiyaç duydukları ekosistem karşılaştırılabilir değil. Fakat bugüne kadarki unicorn listesi bize farklı teknolojiler ve farklı sektörlerden unicorn çıkabileceğini gösteriyor. Hangi teknolojilerin hangi ülkelerden çıkacağı da artık çok belli değil. Eskiden ABD dışından olanların tamamının e-ticaret ve yazılım startup'ı olduğu gibi bir algı varken artık otomotiv, malzeme, biyoteknoloji gibi alanlarda ABD dışından unicorn listesine eklenen startupların olduğunu açıkça görebiliyoruz. Türkiye'yi de bu ve buna benzer başarı göstergesi listelerinde görmek dileğiyle...