İndirimli kurumlar vergisi teşvikinde özelliği olan konular

Yatırım teşviklerinden birisi olan indirimli kurumlar vergisi oranıyla ilgili yasal düzenleme 2009 yılı başlarında yapıldı.

Üç yılı bulan uygulama dönemine karşılık konunun teknik sorunları bitmedi. Başta indirimli oranın yatırımdan elde edilen kazanca uygulanması nedeniyle teşvike ulaşma süresinin uzunluğu, teşvikin etkinliğini yok etti. Sonuçta bu günlerde yeniden dizayn edilmeye çalışılıyor. Kısa süre içinde buna ilişkin gelişmeleri öğrenmiş olacağız.

İndirimli kurumlar vergisi oranıyla ilgili yeni düzenlemeler bekleniyor olmasına rağmen, önümüzdeki nisan ayında verilecek kurumlar vergisi beyannamesinin hazırlanması sırasında, mevcut yasal düzenlemeler çerçevesinde hareket edilecek.

İndirimli kurumlar vergisiyle ilgili bugüne kadar bir genel tebliğ veya sirküler yayımlanmadı. Ancak son zamanlarda Gelir İdaresi konuyla ilgili çok sayıda özelgeyle görüşünü açıklamış oldu.

Bu makalede, tereddütlü konularda Gelir İdaresi özelgelerinden hareketle kısa açıklamalar yapılacaktır. Açıklamalar kişisel görüşümüz değil, tamamen özelgelerde yer verilen görüşlerdir.

1. İndirimli oranın uygulanacağı kazanç nedir?

İndirimli kurumlar vergisi sadece Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 32/A maddesi çerçevesinde Hazine Müsteşarlığı / Ekonomi Bakanlığı tarafından teşvik belgesine bağlanan yatırımlardan elde edilen kazançlara uygulanabilir. İndirimli kurumlar vergisi uygulanacak kazanç, safi kurum kazancını aşamaz.

2. Yeni yatırımdan elde edilen kazanç nasıl belirlenir?

İndirimli kurumlar vergisi oranı, yeni yatırımdan elde edilen kazançlara uygulanır.

Tevsi yatırımlarda, elde edilen kazancın işletme bütünlüğü çerçevesinde ayrı hesaplarda izlenmek suretiyle tespit edilebilmesi halinde, indirimli oran bu kazanca uygulanır.

Tevsi yatırımdan elde edilen kazancın ayrı bir şekilde belirlenmesine imkân bulunmayan hallerde indirimli kurumlar vergisi oranının uygulanacağı kazanç, tevsi yatırım tutarının dönem sonunda kurumun aktifine kayıtlı bulunan toplam sabit kıymet tutarına oranlanması suretiyle belirlenir.

Hesaplama sırasında sabit kıymetlerin kayıtlı değeri, yeniden değerlenmiş tutarlarıyla dikkate alınır.

3. Tevsi yatırım nedir?

Tevsi yatırım, yatırım teşvik belgesinde yatırım cinsinin tevsi yatırım olarak belirtildiği yatırımlardır.

4. Hesaplama yönteminin belirlendiği düzenlemede geçen "sabit kıymet" ifadesi neleri kapsar?

Sabit kıymet ifadesinden, Vergi Usul Kanunu'nun 313'üncü maddesi uyarınca amortisman konusunu oluşturan iktisadi kıymetlerin anlaşılması gerekir.

İktisadi kıymetlerin üretimde kullanılıp kullanılmadığının önemi yoktur.

5. Oranlamada sabit kıymetlerin net defter değeri mi yoksa amortisman öncesi brüt tutarı mı dikkate alınır?

Oranlamada toplam sabit kıymet tutarı olarak, amortismana tabi kıymetlerin birikmiş amortismanlar düşülmeden önceki brüt tutarlarının dikkate alınması gerekir.

6. Sabit kıymetlerin yeniden değerlenmiş tutarı nasıl hesaplanır?

Kurumlar Vergisi Kanunu'nda yer alan "Bu hesaplama sırasında işletme aktifinde yer alan sabit kıymetlerin kayıtlı değeri, yeniden değerlenmiş tutarları ile dikkate alınır." ifadesi ile kastedilen, sabit kıymetlerin gerekli şartların oluşması halinde yapılan enflasyon düzeltmesi sonucu oluşan yeniden değerlenmiş değerdir.

Enflasyon düzeltmesi dışında başka bir değerleme yapılmaması gerekir.

7. Tevsi yatırımlarda yatırımdan elde edilen kazancın tespitinde yöntem nasıl belirlenir?

Tevsi yatırımlarda indirimli kurumlar vergisi oranı uygulanacak kazancın ayrı olarak veya oranlama yapılmak suretiyle belirlenmesi seçimlik bir hak değildir.

Kazancın işletme bütünlüğü içinde ayrı hesaplarda izlenmek suretiyle tespitinin mümkün olduğu hallerde ayrı hesaplarda takip edilmesi, kazancın bu şekilde belirlenmesine imkan bulunmayan hallerde ise oranlama yapılmak suretiyle tespiti gerekir.

8. İndirimli kurumlar vergisi uygulamasına ne zaman başlanır?

Yatırımın kısmen veya tamamen faaliyete geçtiği geçici vergi döneminden itibaren indirimli kurumlar vergisi uygulamasından yararlanılabilir.

9. Yatırımdan kazanç elde edilmesine rağmen toplamda zarar varsa teşvik nasıl uygulanır?

Yasal şartları sağlayan yatırımdan kazanç elde edilmesine rağmen safi kurum kazancının bulunmaması veya zarar edilmesi halinde, ilgili dönemde indirimli kurumlar vergisi uygulanamaz. Yatırımdan elde edilen kazançların da sonraki dönemlere aktarılması mümkün değildir.

Ancak, indirimli kurumlar vergisi, tahsilinden vazgeçilen vergiler yoluyla yatırıma katkı tutarına ulaşılıncaya kadar uygulanabileceğinden, ilgili dönemde indirimli kurumlar vergisi uygulanamaması hak kaybına neden olmaz.