Inception (Başlangıç)

Murat Berk / Yapı Kredi Yatırım

Yapı Kredi Yatırım olarak, Avrupa'daki borç sorunlarına 2009'un sonlarında dikkat çekmeye başlamıştık. Birkaç aydır ise emtia enflasyonunun yaratabileceği sosyal ve ekonomik olayların altını çizmeye çalışıyoruz. Öngördüğümüz gibi değişik ülkelerde şiddetli çatışmaların çıktığını ve domino etkisine benzer şeklide yayıldığını söyleyebiliriz.

Avrupa'da yaşanan sıkıntıların 2008'deki gibi ciddi bir kriz ile sonuçlanmasının kaçınılmaz olduğu şeklindeki görüşe katılmıyoruz. Bunun yanında konunun henüz sonlanmadığını ya da çözülmediğini de düşünüyoruz. Her iki hadisenin birbirinden bağımsız gibi gözükmesine rağmen olayların bağlantılı hatta ikisini ortaya çıkaran dinamiklerin benzer olduğunu belirtebiliriz.

2011'de bu iki konunun daha fazla gündeme gelmesiyle sosyal ve ekonomik sonuçlar doğuracağını tahmin ediyoruz. Tarihte özellikle emtia fiyatlarının yarattığı ya da en azından katkıda bulunduğu ciddi değişikliklerin/çözülüşlerin/yıkılışların çok fazla olduğunu görüyoruz.

Tarihçiler arasında görüş ayrılıkları yaratsa da Fransız Devrimi, Roma İmparatorluğu'nun çökmesi ve Maya Uygarlığı'nın dağılması gibi olayların önemli nedenleri arasında özellikle gıda fiyatlarının artması ve/veya arzının ciddi azalmasını gösterebiliriz. Tarihin her zaman tekerrür etmeyeceğini ve bu örneklerin yön gösterici olmayabileceğini de eklemek gerekiyor. Tüm bunların yanında geçmişte yaşanan örneklerin olasılıkları daha iyi anlamamıza yardımcı olacağını da unutmamak gerekiyor.

Dünyada yaşanan çok önemli değişiklikleri, tetikleyen dinamikleri ve olası sonuçları kısa ifadelere sığdıramayacak kadar geniş olduğunu söylemek yanlış olmaz. Aynı zamanda değişikliklerin insanlık tarihi kadar eski olduğu görüşündeyiz. Yani bazı kurallar şekil değiştirse de zaman içinde geçerliliği kanıtlanmış doğrular içeriyor.

Dolayısıyla günlük haberleri ve piyasa gelişmelerini anlık takip etmenin pek de faydalı olmadığını düşünüyoruz. Doğru analitik çerçevelerin kullanılması, "yüzeyin altında" cereyan eden bazı uzun vadeli dinamiklere ve trendlere odaklanılması gerektiğini öngörüyoruz. Ortalığın karışık olduğu bu dönemde ise doğru bilgi, analize ulaşmanının, yeterince itibar edilmese de, kişiler, toplumlar, kurumlar ve devletler için en kritik kaynak haline geleceğini tahmin ediyoruz.

Christopher Nolan'ın Inception (Başlangıç) filminde olduğu gibi neyin gerçek, neyin hayal/kabus/illüzyon olduğunu anlamak için güçlü çıpalara (filmdeki totem benzeri) ihtiyacımız olacak. Borsa açısından bu totemler arasında bono veya döviz piyasaları olabilir mi diye düşünüyoruz. Örneğin İMKB geçen hafta yüzde 7 değer kaybederken faizler yüzde 8.80'e kadar yükselip, haftayı yüzde 8,60 civarında kapattı. Kurlarda ise daha sakin bir süreç hakimdi. Sepet bazında da pek değişim olmadı. Bu neyi ifade ediyor? Hangi piyasa gerçeklik boyutunda, hangisi rüyada, yoksa rüya içinde rüya da olanlar mı var?

Ekonomi ve piyasalardaki fasit daireleri kendi kendini besleyen olumsuz süreçleri önlemek için en azından bazılarının rüya/illüzyon ve gerçekler arasındaki ayrımı yapabilecek durumda kalmaya devam etmeleri gerekecek.

Sonuç itibariyle piyasalar belirsizlikler ile dolu... Bu belirsizlikler yokmuş gibi davranmak veya herşeyi bildiğini iddia edenleri sorgusuz sualsiz takip etmek yerine gerçeğin farkında olmak ve uygun kararlar almanın daha doğru olduğunu söyleyebiliriz.

Belki de aslında önemli olan şey filmdeki Cobb'un ifade ettiği gibi olumlu duyguların negatif duyguları her zaman alt edeceği...

Filmdeki Cobb ve Mal'ın tekrarladıkları bilmecedekine benzer hayat belirsiz ama sevdikleriniz ile birlikte olduğu sürece bunun belki de çok anlamı yok. Sonunda, Cobb'un rüyada mı gerçek hayatta mı olduğu tam anlaşılmıyor. Buna rağmen filmin esas önemi Cobb'un çocuklarına kavuştuğunda dönen totemine bile bakmaması... Zira Cobb, sevdiklerine kavuşması nedeni ile rüyada ya da gerçek dünyada olmasını umursamıyor.