İnce planlanmış teşvik programı
AKP Hükümeti yakın tarihimizin en kapsamlı ekonomik destek paketini açıkladı. Üzerinde uzun süre çalışılmış, kapsamlı bir şekilde planlanmış, en ince detayına kadar planlanmış bir istihdam ve teşvik paketi ile karşı karşıyayız.
Yeni teşvik sistemi ile (i) rekabet gücümüzü artıracak, teknolojik ve ar-ge içeriği yüksek, iktisaden anlamlı büyüklüğe sahip yatırımlara destek olunması (ii) bölgeler arası gelişmişlik farklarının azaltılması (iii) sektörlerin rekabet gücümüzü artıracak şekilde belirli gölgelerde kümelenmesinin sağlanması (iv) toplum yararına işler, eğitim ve staj programları ve prim desteği ile istihdamın desteklenmesi hedefleniyor.
Paket genel olarak üç kısımdan oluşuyor.
A-Yatırımlarda Devlet Yardımları
Paket büyük proje olarak adlandırılan yatırımlarda belirli sektörler için bölgesel farklılıklar göz önünde bulundurulmaksızın teşvik olanakları sunarken, bazı sektörler içinse büyüklüğünden bağımsız olarak bölgesel teşvikler sunuyor. Yeni yatırım yapan şirketlere kurumlar ve gelir vergisi teşviki, SSK priminin hazine tarafından karşılanması, ucuz kredi desteği, arazi tahsis etme gibi teşvikler sunuluyor. Tekstil gibi katma değeri düşük sektörlerin emeğin daha ucuz olduğu bölgelere taşınması için teşvikler getiriyor.
B-Aktif İşgücü Programlarının Desteklenmesi
Toplamda 500.000 kişiye eğitim ve geçici iş/staj olanağı sağlamayı hedefleyen programın ilk adımı 120.000 kişiye toplum yararına oluşturulan iş gruplarında geçici istihdam sağlamak olacak. Paketin iki yıllık maliyetinin 1 milyar dolar civarında olması bekleniyor. İşsizlik Fonu'ndan finanse edilecek olması kısa vadede bütçe üzerindeki maliyeti sınırlayacak.
C-KOBİ'lere Kredi Garanti Desteği: Teşvik paketi ile birlikte hükümet KOBİ kredilerini canlandırmak için Kredi Garanti Fonu'nu devreye sokuyor. Buna göre, yeterli teminatı olmayan ve kredi almakta zorluk çeken KOBİ'ler için hükümet Fon'a 1 milyar TL enjekte edecek. Verilecek kredilerin riskinin %65'i devlet, gerisi ise bankalar tarafından üstlenilecek. Fon tarafından geliştirilecek yeni teminatlandırma mekanizması ile birlikte KOBİ'lere en az 10 milyar TL yeni kredi verilmesi bekleniyor. Bankacılık sektörünün mevcut KOBİ kredi stoku 85 milyar TL düzeyinde bulunuyor.
Yeni teşvik tedbirlerinin ekonomideki canlanmayı hızlandırmakta, işsizliği azaltmakta ve sosyal huzursuzluğu azaltmakta önemli fayda sağlayacağına inanıyoruz. Pakete emeği geçen bürokratları, arkasında duran siyasi otoriteyi kutluyoruz.
Ancak teşvik programıyla ilgili ayrıntılı bir değerlendirme yapmak için harcanacak bütçenin büyüklüğü ve finansmanı gibi detaylara ihtiyacımız var. Başbakan'ın yaptığı sunum programın vizyonunu anlatmak acısından doyurucuydu. Ama uygulama dolayısıyla bütçeye gelecek ek yükün ne olacağı ve nasıl finanse edileceği konusunda malumat içermiyordu.
Ankara kulislerinden gelen duyumlar teşvik programı çerçevesinde 4 milyar TL civarında harcama yapılacağına işaret ediyor. Ancak söz konusu tutarın finansmanı konusunda henüz netlik yok.
Bir görüş söz konusu tutarın bütçenin genel büyüklükleri içinde küçük bir tutar olduğunu ve kolaylıkla finanse edilebileceği yönünde. Bir diğer görüş teşvik paketi dolayısıyla yapılacak harcamaların gelirlerin artırılması ve diğer harcamaların azaltılması yoluyla telafi edileceği ve ek finansman ihtiyacı çıkmayacağı yönünde.
Programın hazırlanması sırasında yapılan istişareler sırasında IMF'nin ikinci yol konusunda ısrarcı olduğu konuşuluyor. IMF'nin bu çözümü önermesine şaşırmayız, ama hükümetin bu yola gideceğine pek ihtimal vermiyoruz.
Giderler tarafında ekonomiyi daraltmadan tasarruf sağlayacak bir alan göremiyoruz. Gelirler tarafında içki, sigara, petrol ürünleri gibi bazı malların KDV ve OTV oranlarını artırmanın dışında bir alan yok. Bizce hükümetin tercihi artan oluşan açığı piyasalardan finanse etmek yönünde olacak.