IMF için yeni görev ve sorunluluklar

G-20 toplantısında IMF ve Dünya Bankası'na yeni görev ve sorunluluklar verilmesi kararlaştırıldığından bu toplantıdan sonra yapılan IMF ve Dünya Bankası genel kurul toplantıları önem taşımaktadır.

Bu genel kurul toplantılarında yeni görev ve sorumluluk tanımı belirlenmeyecektir ama hiç olmaz ise bunun altyapısı oluşturulacaktır.

Dünya bankası daha sok fakir ülkelere yönelik çalışmalar yaptığı için bu toplantılar sırasında IMF ile ilgili tartışmalar öne çıktı.

Genel söylem eskiden kapitalist ülkelerin parasına bekçilik paran IMF'nin bundan sonra kapitalist ülkelerin pazarlarının düzenlenmesi sorumluluğunu taşıyacağı şeklinde.

Fakat bütün bu temel tartışmalar sürerken biz hala IMF ile ilişkimizin ne olacağının ve IMF'den ne kadar para alacağımızın derdindeyiz.

IMF'nin önümüzdeki yıllarda misyonunun ne olacağı konusunda bugüne kadar tartışılan konular üzerinde yapılan bir çalışma Milliyet Ekonomi'de yayınlandı. Bu çalışmada özet olarak IMF'nin eski misyonu ile yeni (olası) misyonu arasındaki farklar sıralanmaktadır.

Osman Ulagay'ın kaleminden çıktığı anlaşılan bu güzel çalışmayı aynen aktarmak istiyorum:

Eski IMF ne yapardı?

- Dış borçlarını ödemekte sıkıntı çeken, mali krize giren ülkelere, 'krizden çıkış' reçetesi sunar, ağır koşullar empoze ederek mali destek sağlardı.

- IMF'nin krizde bir ülkeye el atabilmesi için ABD ve Avrupalı patronlarının da rızası gerekirdi.

- Reçeteleri genellikle aynıydı. Bütçe disiplini, kamu harcamalarına tırpan, ücret artışlarına sınırlama reçetelerinin ortak özelliğiydi.

- Bütün ülkelere aynı reçeteyi empoze etmekle, sosyal sorunları göz ardı etmekle, hatta bu sorunları büyüten bir yaklaşım içinde olmakla eleştirilirdi ama o yine katı reçetelerden vazgeçmezdi.

- Yoksul ülkelere mali destek sağlamakla ilgilenmezdi. Temel rolünün borçlu ülkelerin bu borçlarını ödemelerini garanti altına alacak önlemleri almaktı.

- Toplumla ilişki kurmaktan kaçınır, içine kapalı bir kuruluş görüntüsü verir, gözden geçirme zamanları ortaya çıkan heyetleri rakamları gözden geçirip ilave uyarılar yaptıktan sonra sessizce ayrılırdı.

Yeni IMF ne yapacak?

- IMF artık farklı bir profil çiziyor. Öncelikle halka açılmak, kendisini anlatmak ve imajını düzeltmek istiyor. IMF Başkanı Kahn'a ayakkabı fırlatılan toplantı da bunlardan biriydi.

- Yeni dönemde her ülkeye aynı reçeteyle gitmeyecek. 'Esnek IMF' dönemi başlıyor. Reçetelerde yerel koşulları dikkate alacak. Krizden çıkış için kamu harcamalarının artırılmasını bile önerebilecek. (Bu, "IMF eskiden gelişmiş ülkelerin parasını korurdu, yeni dönemde onlara pazar yaratamaya soyundu" olarak değerlendiriliyor.)

- Empoze eden ve kredi tehditleriyle yola getiren bir kuruluş olmayacak, zora düşene koçluk yapacak. 'Müşteri aramıyoruz, isteyene destek veririz' diyor.

- İlgi alanını da genişletti. Esnek Kredi Kolaylığı (FLF) uygulamasıyla, kısa süreli döviz kredisi desteği verebilecek.

- Patronları arasına G-20'nin gelişmekte olan büyük ekonomileri de giriyor.

- Yeni dönemin IMF'sinin kasası daha dolu. İlave 250 milyar dolar kaynak edindi.

Enstrümanları çeşitlendi.

- Dünya ekonomisinin gerçek patronu G-20 olurken, kararlarının uygulanmasında koordinasyon görevi IMF'ye geçiyor.

Görülüyor ki IMF'nin eski misyonu ile yeni (olası) misyonu arasında büyük farklar var.

Kriz sonu IMF yönetiminin politikalarındaki değişim de, IMF'nin hiçbir zaman eski IMF olamayacağını ortaya koyuyor.

Hatırlayınız. Eskiden IMF ülkelerin sıkı para ve maliye politikalarını savunur, borçlanmalarını sınırlamaya çabalardı. Kriz sonrası gevşek para ve maliye politikası ile ve borçlanma yoluyla talebi canlandırma çabalarını destekler oldu.