IMF 2022'nin karnesini çıkardı

En büyük 20 ekonomi” liginden düşme olasılığı geçen yıl boyunca gündem oluşturan Türkiye, Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) son belirlemelerine göre, 19’uncu sıradaki yerini korudu.

Tüm küresel ekonomide kan kaybı yaşanan ve içeride dövizin sistematik biçimde baskılandığı 2022 yılında dolar cinsinden milli gelire göre dünya sıralamasında Türkiye, önceki yılla aynı sırada yer aldı. Ancak Türkiye, kişi başına milli gelirde ise önceki yıla göre bir basamak kayarak 79’uncu sıraya indi.

Türkiye’nin bu sırası, IMF veri setinin başlangıç yılı 1980’den bu yana en dip nokta anlamına geliyor. Kişi başına milli gelir dünya sıralamasında 65’inci olduğu 2013 yılından bu yana ise Türkiye’nin sıralamada toplam 14 basamak düştüğü dikkati çekti.

2022’nin sıralaması netleşti

Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) Dünya Ekonomik Görünümü (World Economic Outlook) veri setinin Nisan 2023 güncellemesinde, 196 ülkenin son verilerle 2022 yılı ekonomik performansı netleşti.

Bu ülkelerde 1980’den bu yana kaydedilen makro ekonomik gerçekleşmelerin yanı sıra 2028’e kadar olan döneme ait projeksiyonları da içeren veri setinde, dünya ekonomisi ve ülkeler bazında izleyen yıllara ilişkin tahminler de revize edildi.

IMF Dünya Ekonomik Görünümü veri setine göre, 2021 yılında 817,5 milyar dolar gayri safi yurt içi hasılası (GSYH) ile 19’uncu büyük ekonomi olan Türkiye, 2022 yılında da 905,5 milyar dolarlık GSYH ile yine aynı sırada yer aldı. IMF projeksiyonlarında Türkiye’nin 2023 yılında GSYH’de ilk kez 1 trilyon dolar çıtasını aşmakla birlikte yine aynı sırada yer alacağı öngörüldü.

 En büyük 10 ekonomi

ABD, 25 trilyon 464,5 milyar dolarlık milli geliri ile 2022 yılında da en büyük ekonomi konumunu sürdürdü. Bu ülkeyi 18 trilyon 100 milyar dolarlık GSYH ile Çin, 4 trilyon 233,5 milyar dolarla Japonya izledi. Sıralamada daha sonra 4 trilyon 75,4 milyar dolar GSYH ile Almanya, 3 trilyon 386,4 milyar dolarla Hindistan, 3 trilyon 70,6 milyar dolarla İngiltere ve 2 trilyon 784 milyar dolarla Fransa geldi.

Kişi başı gelirde irtifa kaybı

 Önceki yıla göre ilk 7 büyük ekonominin sırası değişmezken, 2021’de 8’inci sırada olan İtalya, 10’uncu sıradaki Rusya ile yer değiştirdi, Kanada ise 9’uncu sırayı korudu. Bu üç ülke 2 trilyon doların üzerinde GSYH’ye sahip. Türkiye toplam milli gelir büyüklüğünde göre dünya sıralamasındaki yerini korurken, kişi başına düşen GSYH tutarında ise irtifa kaybetti.

2022 nüfus verisine göre revize edilmiş 10 bin 618 dolarlık kişi başına milli geliri ile Türkiye, önceki yıla göre bir basamak kayarak dünyada 79’unculuğa geriledi. Ülke insanının ortalama refah düzeyini gösteren kişi başına milli gelirde Türkiye’de son yıllardaki dramatik düşüş dikkati çekiyor.

Türkiye’de 2013 yılında 12 bin 489 dolarla tarihindeki en yüksek düzeyi gören kişi başına milli gelirin nominal tutarı, izleyen yedi yılda sürekli gerileyerek 2020’de 8 bin 612 dolara kadar düşmüştü. Ülkeler sıralamasında da Türkiye bu dönemde 65’incilikten 77’nciliğe gerilemişti.

Türkiye, 2021’de kişi başına milli gelirini 9 bin 654 dolara yükselmekle birlikte, sıralamada yine irtifa kaybederek 78’inciliğe düşmüştü. 2022’de 964 dolarlık artışa rağmen 79’unculuğa düşen Türkiye 2013-2022 döneminde kişi başına milli gelir sıralamasında toplam 14 basamak düşmüş oldu. Türkiye kişi başı gelirde, Cumhuriyet tarihinin en ağır ekonomik kriz yılı sayılan 2001’de düştüğü 78’incilikle bile göreli olarak 2022’dekinden daha iyi bir sırada yer alıyordu.

Türkiye’nin bu makro göstergeye göre dünyada 79’uncu ülke konumuna inmesi, genel ekonomiye ve dolayısıyla sosyal bünyeye ilişin önemli bir uyarı niteliği taşıyor. IMF, Türkiye’nin bu yılın tümünde ise 11 bin 932 dolarlık kişi başına milli gelirle 77’nciliğe yükseleceğini tahmin etti.

Kişi başı gelirin premier ligi

2022 yılında Lüksemburg 127 bin 580 dolarlık kişi başına GSYH ile bu bazda birinci sırada yer almaya, başka deyişle yurttaşlarının ortalama refah düzeyi en yüksek ülke olmaya devam etti. Geçen yıl Norveç 106 bin 328 dolarla 2’nci sıraya yükselirken, İrlanda 103 bin 176 dolarla bir basamak düşerek 3’üncü sıraya kaydı.

İsviçre 92 bin 371 dolarla bir basamak kayarak 4’üncü olurken, 2021’de 8’inci sırada yer alan Katar, 2022’de 84 bin 425 dolarla 4 basamak birden yükselerek beşinci sıraya yerleşti. Sırasıyla Singapur 82 bin 808, ABD 76 bin 348, İzlanda 73 bin 998, Danimarka 66 bin 516 ve Avustralya 65 bin 526 dolarla, kişi başına milli geliri en yüksek ilk on ülke arasında yer aldı.

Türkiye enflasyon ve cari açıkta 5’inci

IMF verilerine göre Türkiye, 2022 yılında TÜFE bazında yüzde 64,3 oranındaki yıllık enflasyonu ile Venezuela, Zimbabve, Arjantin ve Sudan’ın ardından enflasyon oranı en yüksek 5’inci ülke oldu. 2022 yılında 48,7 milyar dolar cari işlemler açığı veren Türkiye, ABD, İngiltere, Hindistan ve Brezilya’nın ardından bu göstergede de 5’inci oldu. İşsizlik oranında ise Türkiye geçen yıl işsizlik oranında ise yüzde 10,5’le dünyada 18’inci sırada yer aldı.

“Zorlu toparlanma”

IMF’nin “Zorlu bir toparlanma” başlıklı Dünya Ekonomik Görünüm Raporu’nda, Covid-19 salgını ve Rusya’nın Ukrayna işgali gibi son üç yıldaki olumsuz şoklara işaret edilirken, küresel ekonominin yine oldukça belirsiz bir döneme girdiği vurgulandı.

Bastırılmış talep, devam eden arz kesintileri ve emtia fiyat artışları ve enflasyonun birden fazla yıla ulaştığı, birçok ekonomide en yüksek seviyeleri gördüğü belirtilen raporda, Mart 2023’ün ortalarında ABD’deki bankalar ve Credit Suisse’e olan güvenin çökmesi şeklindeki sürecin dünya çapında mali piyasaları karıştırdığı belirtildi.

Raporda, son zamanlarda finansal piyasa oynaklığındaki artış ve farklı yönlere işaret eden çoklu göstergelerle dünya ekonomik görünümü etrafındaki sislerin kalınlaştığı, belirsizliğin yüksek olduğu ifade edildi.

Finans sektörünün belirsizliğini koruduğu belirtilen raporda, merkez bankalarının enflasyonu düşürmek için sıkı parasal duruşları, tarihsel olarak yüksek borç seviyeleri ortasında şokları emmek için sınırlı mali tamponlar, emtia fiyatlarındaki artışlar ve Rusya’nın Ukrayna’daki savaşıyla jeoekonomik parçalanma ve Çin’in ekonomik yeniden açılımı gibi 2022’de dünyayı etkileyen başlıca faktörlerin 2023’te de devam etmesi olasılığının güçlü olduğu kaydedildi. Bu öngörüler ışığında IMF, küresel ekonomik büyüme tahminini bu yıl için yüzde 2,9’dan yüzde 2,8’e ve 2024 için yüzde 3,1’den yüzde 3’e düşürdü.