İmalatta kapasite kullanımı arttı
Mevsimsellikten arındırılmış imalat sanayi kapasite kullanım oranı haziranda 0,3 puan artışla 76,6’ya; reel kesim güveni de 0,6 puan artarak 105,7’ye yükseldi.
İmalat sanayinde kapasite kullanım oranı haziran ayında 0,8 puan artarak 76,8’e, mevsimsellikten arındırılmış kapasite kullanımı 0,3 puan artışla 76,6’ya, mevsimsellikten arındırılmış Reel Kesim Güven Endeksi de 0,6 puan artarak yüzde 105,7’ye çıktı. Merkez Bankası, haziran ayında, imalat sanayinde faaliyet gösteren 1.759 iş yeri tarafından İktisadi Yönelim Anketi’ne verilen yanıtları toplulaştırarak yayımladı.
Buna göre sektör genelinde mevsimsellikten arındırılmamış ve arındırılmış kapasite kullanım oranları bu yılın ilk yarısında aylık bazda en yüksek düzeylerinin görürken, geçen yılın aynı ayındaki düzeylerin ise altında gerçekleşti.
Kapasite kullanım oranı önceki aya göre; dayanıklı tüketim mallarında 2,2 puan artışla yüzde 74,6, dayanıksız tüketim mallarında 0,6 puan artarak yüzde 73,9, tüketim malları toplamında 0,8 puan artışla yüzde 74, ara mallarında 0,7 puan artışla yüzde 76,2 ve yatırım mallarında 0,8 düşerek yüzde 79,2’ye geriledi. Kapasite kullanımı önceki aya göre, imalat sanayiinin 14 alt sektöründe artarken, diğerlerinde geriledi.
Alt sektörler içinde kapasite kullanımında en fazla artış tütün ürünleri imalatında gerçekleşti. Bu alt sektörün kapasite kullanımı önceki aya göre 5,3 puan artarak yüzde 82,4’e çıktı. Tütün ürünleri, bu artışla haziran ayında tüm alt sektörler içinde en yüksek kapasite kullanımına erişti.
Kapasite kullanım oranında tütün ürünlerini yüzde 81,7 ile motorlu kara taşıtları, yüzde 80,6 ile içecek imalatı, yüzde 80,2 ile ağaç ve ağaç ürünleri, yüzde 80,1’le bilgisayarlar, elektronik ve optik ürünler alt sektörleri izledi. Önceki aya göre kapasite kullanımı artışında ise bu alt sektörü 2,6 puanla diğer metalik olmayan mineral ürünler imalatı izlerken daha sonra 2,3 puanla ana metal sanayii, 2,2 puanla bilgisayarlar, elektronik ve optik ürünler ve 1,9 puanla elektrikli teçhizat imalatı geldi.
Güvende 13 ayın en yükseği
Mevsimsellikten arındırılmadığında Reel Kesim Güven Endeksi’nin haziran ayı değeri önceki aya göre 0,1 puanlık düşüşle 108,2 düzeyinde gerçekleşti. Ancak, mevsimsellikten arındırılmış Reel Kesim Güven Endeksi, 0,6 puan artarak 105,7 ile son 13 ayın en yüksek düzeyini gördü.
İmalat sanayiinde faaliyet gösteren işyerleri üst düzey yöneticilerinin İktisadi Yönelim Anketi’ne verdiği yanıtlara göre bulunduğu sanayi dalındaki genel gidişat konusunda, önceki aya kıyasla daha iyimser olanların mayıs anketinde yüzde 8,4 çıkan oranı haziranda yüzde 8,7’ye yükseldi. “Daha kötümserim” diyenlerin oranı yüzde 16,5’tan yüzde 14’e gerilerken, gidişat için “aynı” diyenlerin oranı yüzde 75,1’den 77,3’e çıktı.
Endeksi oluşturan anket sorularına ait yayılma endeksleri incelendiğinde, gelecek üç ayda; üretim hacminde artış öngörenlerin geçen ayki ankette yüzde 35,7 olan oranının haziran yüzde 34,8’e düştüğü, buna karşılık azalış öngörenlerin oranının yüzde 8’den yüzde 9,8’e çıktığı görüldü. Üretimde frene basma eğiliminin artmasında sipariş beklentilerindeki gerileme etkili oldu. İç piyasa siparişlerinde artış bekleyenler yüzde 38,6’dan yüzde 35,8’e, ihracat siparişlerinde artış bekleyenler yüzde 34,6’dan yüzde 34’e geriledi. Buna göre toplamda sipariş artışı bekleyenlerin oranı yüzde 37,8’den yüzde 35,5’e düştü.
Zam eğiliminde artış
Gelecek üç ayda satış fiyatlarında artış öngörenlerin oranı haziranda 10 puan birden artarak yüzde 51,2’ye yükseldi. Bu eğilimde, üretim maliyetleri ve faizlerde yükseliş beklentisinin hızla artması etkili oldu. Kısa vadeli TL kredi faizlerinin gelecek üç ayda artmasını bekleyenlerin mayıs anketinde yüzde 31,2 olan oranı haziranda yüzde 62,8’le ikiye katlandı. Gelecek üç ayda ortalama birim maliyetlerinde artış bekleyen sanayicilerin oranı da yüzde 50,6’dan yüzde 62,1’e çıktı.
İstihdamı artırma eğilimi
Tüm bunlara rağmen, gelecek üç ayda istihdam artışı öngörenlerin oranı yüzde 16,5’ten yüzde 20,8’e yükseldi. Sanayicilerin yüzde 74,1’lik bir bölümü istihdam düzeyinin aynı kalacağını belirtirken, yüzde 5,1’lik bir kesim ise azalacağı yönünde görüş bildirdi. Yeni yüzde 34 artırılan asgari ücret ile faiz ve birim maliyetlerdeki artış beklentileri ve üretimde fren eğilimlerine rağmen sanayi işverenlerinin istihdamı artırma eğiliminde olduğu dikkati çekti.
Yıllık ÜFE beklentisi yüzde 60,3
Sanayicilerin gelecek 12 aylık dönem sonu itibarıyla yıllık enflasyon (ÜFE) beklentisi düşmeye devam etmekle birlikte yüksek düzeyini korudu. Ocak ayında yüzde 77,2, şubat ayında yüzde 74,2, mart ayında yüzde 70,4, nisanda yüzde 67,6, mayısta yüzde 60,3 olarak ölçülen gelecek 12 ayın sonundaki yıllık ÜFE artışı beklentisi haziran ayında 60,3’e indi. Geçmiş 12 aya göre gelecek 12 ayda daha fazla sabit sermaye yatırımı öngörenlerin mayısta yüzde 29,7 olan oranı da haziranda yüzde 28,7’ye geriledi.