İmalat sektöründeki küçük işletme ve esnafa süper istihdam teşviki

Celal ÖZCAN

02.02.2018 tarihinde TBMM’ye sunulan “Vergi Kanunları ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı" ile istahdam teşvik ve destekleri ile ilgili pek çok düzenleme öngörülmektedir.

Bunlardan bir tanesi de imalat sektöründe çalışan küçük işletme ve esnaflara, 2018 yılında uygulanmak üzere, 18 yaşından büyük ve 25 yaşından küçük en fazla iki kişi ilave istihdam sağlamaları halinde gelir vergisi stopajı, damga vergisi, sosyal güvenlik primi ve asgari ücret üzerinden iki ayda bir ücret desteği sağlanmasına yönelik düzenlemedir.

Tasarıda öngörülen düzenlemelerde yasalaşma sürecinde bazı değişiklikler olabilecek ise de, yazımızda söz konusu teşvikten işverenlerin hangi şartlarla yararlanabileceği konusuna ana hatlarıyla değinilecektir.

I- Prim teşviki

Tasarının 44'üncü maddesiyle İşsizlik Sigortası Kanunu’na eklenen Geçici 20'nci maddeyle, 01.01.2018-31.12.2018 tarihleri arasında yeni işe alınacak çalışanlar için imalat sektöründe faaliyet gösteren küçük işletme ve esnafa belli şartlarla prim teşviki öngörülmektedir.

Prim Teşvikinden yararlanma şartları

Prim teşvikinden yararlanılabilmesi için aşağıda belirtilen şartların bulunması gerekmektedir.

a) Sigortalılar yönünden

- İşe alınacak sigortalının İş-Kur’a kayıtlı işsiz olması,
- İmalat sanayi sektöründe ustalık belgesi sahibi olması
- Sigortalının 01.01.2018-31.12.2018 tarihleri arasında işe alınması,
- Sigortalının işe giriş tarihi itibariyle 18 yaşından büyük ve 25 yaşından küçük olması,
- Sigortalının işe giriş tarihi itibariyle işe alındığı tarihten önceki üç aya ilişkin dönemde 5510 sayılı Kanun'un 4/a, b ve c bendi kapsamında sigortalı olarak çalışmamış (işsiz) olması
- İlk giriş tarihi itibarıyla sigortalının, işverenin birinci derece kan veya kayın hısmı ya da eşi olmaması

b) İşverenler yönünden

- İşyerinin imalat sektöründe faaliyet gösteren özel sektör işyeri olması,
- 2017 yılında SGK’ya verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalı sayısının ortalamasının 1 ila 3 arasında olması,
- Sigortalının işe alındığı tarihten önceki takvim yılındaki işyerinin ortalama sigortalı sayısına ilave olarak işe alınmış olması,
- Aylık prim ve hizmet belgelerinin veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinin yasal süresi içerisinde verilmesi,
- Tahakkuk eden cari ay primlerinin yasal süresinde ödemesi,
- SGK’ya muaccel hale gelmiş prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcunun bulunmaması,
- Kayıt dışı sigortalı veya sahte sigortalı çalıştırılması nedeniyle 5510/ Ek Madde 14’e göre herhangi bir teşvik yasaklılığının olmaması,
Gerekmektedir.

Teşvik süresi

Teşvik, 01.01.2018 ila 31.12.2018 tarihleri arasında uygulanacaktır. Dolayısıyla, teşvikten en son 2018/Aralık ayı/dönemi için yararlanılabilecektir.

İşveren ve sigortalı için öngörülen şartların bulunması şartıyla yukarıda belirtilen yararlanma süresi aşılmamak üzere, destekten yararlanmış olan sigortalının destek süresini tamamlamadan işten ayrılıp yeniden işe başlaması halinde, söz konusu sigortalıdan dolayı kalan süre kadar bu destekten yararlanılabilecektir.

Teşvik tutarı

Teşvikten sadece imalat sektöründe faaliyet gösteren işyerleri yararlanabilecek olup, teşvik tutarı aşağıda belirtildiği şekilde olacaktır.

İşyerinin tabi olduğu sektör Teşvik hesaplama şekli Yararlanılabilecek azami primteşvik tutarı (2018 yılı için)

İmalat sektörü Sigortalının prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigortalı ve işveren hissesi primlerinin tamamı (2029,50 X %37,5) 761,06 TL
Diğerleri Teşvikten yararlanamaz Teşvikten yararlanamaz

Teşvikten hem sigorta primi, hem de işsizlik sigortası primlerinden dolayı yararlanılabilecektir.
Yararlanılacak olan teşvik tutarı, işverenlerin SGK’ya ödeyecekleri sigortalı hisseleri dahil tüm primlerden mahsup edilecek olup, sağlanan destek tutarı İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacaktır.

Prim teşvikinde sigortalın ise alındığı ayı takip eden ilk aydan başlamak üzere her ikinci ay için yararlanılabilecektir. Başka bir ifadeyle söz konusu teşvikten her ay değil, iki ayda bir yararlanılabilecektir.

Yine, kapsama giren işyerleri en fazla iki sigortalı için teşvikten yararlanabilecektir.
Ancak, Bakanlar Kurulu işyerlerinde destekten yararlanılacak azami sigortalı sayısını değiştirebilecek ve destekten yararlanılacak toplam sigortalı sayısını yeniden belirleyebilecektir.

Söz konusu teşvik ve destek unsurundan yararlanacak olan işverenler; aynı sigortalı için aynı ayda diğer sigorta primi teşvik, destek ve indirimlerinden yararlanamayacaklardır.
Bu teşvikten yararlanılmayan ayda ise, destek kapsamına giren sigortalıdan dolayı, 5510/81 (ı) bendi (5 puanlık indirim) ile aynı maddenin ikinci fıkrasında yer alan prim indiriminden (ilave 6 puanlık indirim) yararlanılabilecek, bunlar dışındaki diğer sigorta primi teşvik, destek ve indirimlerden (örneğin 6111, 4857, 5746 vd.) yararlanılamayacaktır.

Teşvik kapsamına girmeyen işyeri ve sigortalılar

- Kamu idarelerine ait işyerleri,
- 5335 sayılı Kanun'un 30'uncu maddesinin ikinci fıkrası kapsamına giren kurum ve kuruluşlara ait işyerleri,
- 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'na, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'na ve uluslararası anlaşma hükümlerine istinaden yapılan alım ve yapım işleri
- 4734 sayılı Kanun'dan istisna olan alım ve yapım işlerine ilişkin işyerleri,
- Sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar
- Yurt dışında çalışan sigortalılar
- 2018 yılında 5510 sayılı Kanun kapsamına alınan işyerleri ile daha önce kanun kapsamına alındığı halde 2017 yılında SGK’ya prim bildirgesi vermeyen işyerleri,
teşvikten yararlanamayacaklardır.

II- Ücret desteği

Teşvik kapsamındaki sigortalılar için yukarıda belirtilen prim desteğiyle birlikte 2018 yılı Aralık ayı/dönemine kadar geçerli olmak üzere; sigortalının destek sağlanan aya ilişkin prim ödeme gün sayısının 53,44 TL ile çarpılması sonucu bulunacak tutar, ücret desteği olarak İş-Kur tarafından karşılanacaktır. Dolayısıyla, aylık ücret destek tutarı (30 gün X 53,44 TL) 1603,20 TL (AGİ dahil net asgari ücret) olacaktır.

Bu ücret desteğinden de, prim desteği gibi her ay değil, iki ayda bir yararlanılabilecektir.

III- Gelir vergisi ve damga vergisi teşviki

Tasarıyla, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na eklenen geçici 21'inci maddeye göre, 01.01.2018 ila 31.12.2018 tarihleri arasında yeni işe alınacak olanların ücretlerinin, ilgili yılda uygulanan asgari ücretin aylık brüt tutarının prim odeme gün sayısına isabet eden tutarı üzerinden hesaplanan gelir vergisinin asgari gecim indirimi uygulandıktan sonra kalan kısmı, verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edilecektir.
Dolayısıyla, ek istihdam sağlayan işverenlere belli bir sınır ve süreyle sağlanan avantaj, istisna şeklinde değil, tahakkuk eden verginin terkini suretiyle sağlanmakta olup, getirilen teşvikten, çalışan değil ek istihdam sağlayan işveren yararlanmış olacaktır.

Gelir vergisi ve damga vergisi teşvikinden yararlanma şartları, teşvik süresi, teşvik kapsamına girmeyen işyeri ve sigortalılar prim teşviki bölümünde belirtiğimiz şekilde uygulanacaktır.

Gelir vergisi ve damga vergisi teşvik tutarı

Tasarıda öngörülen düzenleme uyarınca, kapsama giren çalışanların ücretleri üzerinden gelir vergisi stopajı hesaplanacak ve hesaplanan gelir vergisi tutarına öncelikle asgari geçim indirimi uygulanacak, daha sonra da kalan gelir vergisi tutarının, asgari ücretin aylık brüt tutarının prim ödeme gün sayısına isabet eden tutarı üzerinden hesaplanan kısmı, muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilerek terkin edilecektir.

Yine, söz konusu teşvik kapsamında yapılan ücret ödemelerine ilişkin düzenlenen kâğıtlara ait damga vergisinin aylık brüt asgari ücretin prim ödeme gün sayısına isabet eden kısmı için damga vergisi hesaplanmayacak ve ödenmeyecektir.

Gelir vergisi ve damga vergisi teşvik süresi

Teşvik, 01.01.2018 ila 31.12.2018 tarihleri arasında uygulanacaktır. Dolayısıyla, teşvikten en son 2018/Aralık ayı/dönemi için yararlanılabilecektir. Dolayısıyla, teşvik ile ilgili uygulama en son 2018/Aralık ayına ilişkin olup, 2019/Ocak ayında verilecek muhtasar beyanname olacaktır. Yukarıda belirtilen prim ve ücret desteği sağlanmayan aylar için vergi teşvikleri de uygulanmayacaktır. Bu teşvikten yararlananlar, diğer kanunlarda yer alan benzer nitelikli gelir vergisi stopajı teşviklerinden yararlanamayacaklardır.