İlk çeyrekte yüzde 11 ile şaşırtan büyüme, ikinci çeyrekte yüzde 6.4&#03

Yılın ilk çeyreğinde yüzde 11 ile tahminlerin üst sınırına yakın gerçekleşen büyümeyi frenleyebilmek için alınan önlemler etkisini göstermeye başladı. Sanayi üretimindeki eğilimden yola çıkılarak yapılan hesaplamalar, büyümenin ikinci çeyrekte yüzde 6.4 dolayına ineceğini gösteriyor. İkinci çeyrekteki büyümenin bu düzeyde gerçekleşmesi halinde yılın ilk yarısındaki büyüme ise yüzde 8.6 olacak.

TÜİK'in belirlediği imalat sanayi üretimine ilişkin veride ortaya çıkan gidişat, doğal olarak GSYH kapsamındaki imalat sanayi değişimi için öncü gösterge oluyor; GSYH kapsamındaki imalat sanayi de, toplam GSYH için… Sık sık vurguladığımız gibi, imalat sanayi toplam GSYH içinde dörtte bir gibi önemli bir paya sahip. Bu önemli ağırlık, imalat sanayindeki seyrin, büyük ölçüde GSYH'ye yansıması sonucunu doğuruyor.

Nisan ayı ortasında yılın ilk çeyreğine ilişkin büyümeyi de yine TÜİK'in imalat sanayi üretimi verisinden yola çıkarak tahmin etmeye çalışmış ve ilk çeyrekteki büyümenin en geniş aralıkta yüzde 8.5 ile yüzde 11.5 arasında beklenmesi gerektiğini, makul görülen oranın ise yüzde 10 olduğunu belirtmiştik. Gerçekleşme ise, hatırlanacaktır yüzde 11 olmuştu.

Yüzde 6.4'e iniliyor gibi…   

TÜİK'in imalat sanayi üretim endeksinde geçen yıla göre olan değişime ilişkin olarak beş aylık verilere sahibiz. Bu beş aylık tablonun ortaya koyduğu en tipik gelişme, üretimde geçen yıla göre olan değişimin sürekli küçülüyor olması.

İmalat sanayi üretimi ilk üç ayda geçen yıla göre sırasıyla yüzde 20.5, yüzde 14.6 ve yüzde 10.2 arttı. İlk üç ayın ortalamasındaki artışın oranı yüzde 14.8 oldu.

Üretim artışındaki yavaşlama nisan ve mayısta da sürdü. İmalat sanayi üretimi geçen yıla göre nisanda yüzde 9.2, mayısta yüzde 8.7 arttı. Kapasite kullanım oranında gerçekleşen değişim ve geçmiş yıl eğilimleri gibi verilerden yola çıkılarak yapılan hesaplamalar, haziran ayındaki imalat sanayi üretiminin geçen yıla göre yüzde 8 ile yüzde 8.5 arasında arttığını gösteriyor. Biz, artışın yüzde 8'de kaldığı varsayımından yola çıkmak istiyoruz.

Buna göre, imalat sanayi üretiminde yılın ilk çeyreğinde geçen yıla göre yüzde 14.8 olarak gerçekleşen artış, ikinci çeyrekte yüzde 8.6'ya iniyor.

İmalat sanayindeki yüzde 8.6'lık artış, GSYH kapsamındaki imalat sanayi sektörüne hemen hemen aynı oranda, yüzde 8.7 dolayında yansıyor.

GSYH kapsamında dörtte bir ağırlığa sahip imalat sanayi sektöründeki yüzde 8.7'lik bir artış da, GSYH'nin yılın ikinci çeyreğinde yüzde 6.4 dolayında bir büyüme göstereceğini ortaya koyuyor.

Büyümeyi revize etmek kaçınılmaz oldu

İlk çeyrekteki yüzde 11'lik büyümeden sonra ikinci çeyrekte önemli ölçüde hız keserek yüzde 6.4 dolayına inilse bile ilk yarıdaki büyüme hızı yüzde 8.6 olacak. İlk yarıda ortaya çıkacak bu hız, yılın tümü için öngörülen resmi hedef niteliğindeki yüzde 4.5'i tutturma, daha doğru bir ifadeyle yüzde 4.5'te kalabilme olasılığını neredeyse sıfıra indirecek.

Yapılan basit bir hesaplama, ilk yarıda yüzde 8.6 büyüyecek ekonominin, yılın tümündeki büyümesinin yüzde 4.5'te tutulabilmesi için, yılın ikinci yarısındaki büyümenin yüzde 1, hatta oranı tam ifade edersek yüzde 0.97 olması gerektiğini ortaya koyuyor. Kısa bir süre önce belirttiğimiz gibi, ekonomik büyümenin sıfıra inmesi ya da küçülme yaşanması gibi bir olasılık söz konusu olmadığına göre, yüzde 4.5'te kalınamayacağı da kesin.

Ayrıca, alınacak hiçbir önlem temmuz-aralık dönemindeki büyümeyi yüzde 1 dolayına indirebilecek etkiyi doğuramaz. Kaldı ki, böylesine bir fren tercih edilir mi, o da tartışılır tabii ki.

Ekonomiyi soğutma çabasına destek

Henüz yılın ikinci çeyreğine ilişkin tablo belli değilse de biz tahminimizi biraz daha ileri götürmeye çalışacağız. Elimizde doğal olarak yılın ikinci yarısına ilişkin henüz hiçbir veri yok. Ancak, ekonomiyi soğutma çabaları ve Başbakan Erdoğan'ın hükümet programını açıklarken buna vurgu yapması ve konuyu siyasi irade olarak sahiplendiklerini ortaya koyması hareket noktası açısından önemli ipuçları niteliğinde.

Geçen hafta da yazmıştık; siyasiler ilk çeyrekteki büyümeyi "Dünyanın en hızlı büyüyen ülkesiz" diye adeta davul çalarak kutlama eğilimindeyken, ekonomi bürokrasisi biraz da "mahcup" bir şekilde "büyümenin bu kadar yüksek çıkmasını nasıl önleyemedik" diye kendini sorguluyordu sanki. Ama anlaşılan hızlı ve kontrol dışı büyümenin pek de iyi bir durum olmadığı siyasi kadrolara da kısa sürede iyi anlatıldı ki, ekonominin soğutulması gerekliliğine Başbakan da Meclis kürsüsünden vurgu yapma gereği duydu.

Yıllık yüzde 6.4-6.9 arası olabilir

Dedik ya, yılın ikinci yarısına ilişkin olarak elimizde hiçbir veri yok, olamaz da zaten. Ancak dile getirilen niyet ve gidişata ilişkin tahminlerimizi alt alta koyarak, iki tahmin yapmak istiyoruz.

Ekonomideki ılımlı soğumanın devam edeceği öngörüsüne dayanan tahminimizde üçüncü çeyrekte yüzde 6, dördüncü çeyrekte yüzde 5 büyüme olacağını varsayıyoruz. Buna göre, GSYH 2011 yılının tümünde yüzde 6.9'luk bir artış gösteriyor.

Ekonomiyi soğutma çabaları çerçevesinde frene biraz daha sert basılacağı öngörüsüne göre ise, üçüncü çeyrekte yüzde 5, son çeyrekte yüzde 4 büyüme olacağını varsayıyoruz. Bu durumda yıllık büyüme yüzde 6.4 düzeyinde kalıyor.

Bu iki senaryoya göre yıllık büyüme yüzde 6.4-6.9 arasında olacak. Yuvarlayalım rakamları, 2011 büyümesinde ibre yüzde 6.5 ile yüzde 7 arasında bir noktayı gösteriyor.