İletişimsizlikten kümelenmeye (Komşuyu yabancıdan öğrenmemek için)
Bir tarafta organize sanayi bölgelerinde dahi komşusunun ne iş yaptığını bilmeyen komşular, diğer tarafta ne yaptığını bildiği "sektördaşı" ile küme oluşturup dinamik işbirliği ortamında ileri hedeflere yürümek isteyenler. İki kesim, farklı yollarla da olsa, bulundukları üretim alanlarında komşularıyla buluşmak, tanışmak ve güçlerini birleştirmek için uğraş veriyor.
Sanayi dünyasında komşusunun ne iş yaptığını bilmeyen komşuların bulunduğunu, Organize Sanayi Bölgeleri Derneği (OSBDER)'nin yürüttüğü "Komşum Ne İş Yapıyor?" projesi sayesinde öğrenmiştik. (DÜNYA, 21.09.2012.)
OSBDER Başkanı Hüseyin Kutsi Tuncay, Çerkezköy OSB Başkanı Ömer Sarıoğlu, İskenderun OSB Başkanı A. Uğur Ateş, İzmir Atatürk OSB Başkanı Hilmi Uğurtaş, Manisa OSB Başkanı Sait cemal Türek ve Gebze OSB Başkanı Vahit Yıldırım'ın projeye ilişkin açıklamaları, sanayi dünyasında son derece ciddi bir "iletişim kopukluğu" yaşandığını ortaya koyuyordu.
Açıklamaların hepsi dikkate değerdi, ama Gebze OSB Başkanı Vahit Yıldırım'ın şu cümlesi bile sorunun büyüklüğünü tek başına açıklamaya yetiyordu: "Bu projenin temeli komşumun ne yaptığını yabancıdan öğrenince atıldı." OSBDER bu projeyle, komşular arasında "yerli ürün ittifakı" temelinde, üretimde dayanışma ve işbirliği, ürün entegrasyonu, ortak tedarik zinciri oluşturmak gibi hedeflere yürümek istiyor.
Kümelenme destek programı
Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın 15 Eylül 2012 tarihli Resmi Gazete'de yayımladığı "Kümelenme Destek Programı Yönetmeliği" sanayi dünyasında "sektör içi" iletişimi sağlama yönüyle "komşu" projesine benziyor.
Farkı ise, Eskişehir, Bilecik, Kütahya (EBK) Seramik İş Kümesi Derneği Başkanı Zeki şafak Ozan'ın ifadesiyle şu: "(…) bünyesinde barındırdığı sanayi kuruluşları, tedarikçiler, üniversiteler, meslek örgütleri, araştırma kurumları, çeşitli destek mekanizmaları sunan kamu kuruluşları dahil olmak üzere, sadece firmalar arası işbirliğiyle sınırlı kalmayan, tüm aktörlerin etkileşim içinde olduğu çok yönlü işbirliği sistemi."
Yönetmelik, bu sistemi kamu desteğine bağlarken çok iddialı bir amaç ve kapsam tanımlıyor: " (…) Türk sanayisinin rekabet edebilirliğinin ve verimliliğinin yükseltilerek, dünya ihracatından daha fazla pay alan, ağırlıklı olarak yüksek teknolojili ürünlerin üretildiği, nitelikli iş gücüne sahip, çevreye ve topluma duyarlı bir sanayi yapısına dönüşümü hızlandırmak için belirli bir rekabet edebilirlik ve sürdürülebilirlik potansiyeli taşıyan, ulusal düzeyde önemi haiz ve ağırlık olarak imalât sanayiinde faaliyet gösteren kümelenme teşebbüslerini desteklemek."
Öncüler yolu açtı
Kavram ve eylem olarak kümelenme 2000 yılından beri millî sanayinin gündeminde. İlgili devlet kurumları ile üniversiteler sanayide "zihnî" ve yapısal "sıçrama" yaratabilecek bu modelin Türkiye'ye taşınmasında belirleyici rol oynadılar. Modelin bu kurum ve kuruluşların etkinlik ve proje destekleriyle tanınması, bilinmesi ve ilk örneklerin "sahaya" aktarılması 10 yıl içinde mümkün oldu.
Bu noktada, Türkiye için çok yeni bir sanayi yapılanma modelini, tüm mevzuat ve pratik belirsizliklere rağmen cesaretle benimseyerek bölgelerinde ilk kümelenmeleri oluşturan öncüleri; EBK Seramik İş Kümesi Derneği, Ege Soğutma Sanayicileri ve İşadamları Derneği (ESSİAD), OSTİM Savunma ve Havacılık Kümesi, OSTİM İş ve İnşaat Makineleri Kümesi ve Samsun Medikal Sanayii Kümelenme Derneği'nin kurucu, üye ve destekçilerini kutlamak gerek.
Ulaşmak isteyip cevap alamadıklarımız kusura bakmasınlar. O kümelerin de yapılarını geliştirmek için olumlu işler yaptıklarını var sayarak, yüklendikleri misyonun sanayi sektörü ve Türkiye ekonomisi için "stratejik" önem ve değer taşıdığını vurguluyorum. Sanayici ancak komşularının, "sektördaşlarının" ne iş yaptıklarını öğrendikçe, tanıdıkça, ortak iş kültürünü, iş ve güç birliklerini geliştirdikçe imkân ve kabiliyetlerini çoğaltabilir. Kümelenmenin felsefî boyutu da bu olsa gerek.