İkincil üründe gümrük işlemleri ve KKDF
Sayın okurlar, biliyorsunuz; Türkiye'nin ihracatında en önemli yeri Dahilde İşleme Sistemi tu-tuyor. Dış ticaretle meşgul şirketlerimizin DİİB kapsamında ihracat yaparken çeşitli sorunlarla karşılaştıkları biliniyor.
Bu sorunların alanları genellikle; eşdeğer eşya-randıman-fire ve ikincil ürün şeklinde oluyor. Bu yazımda, ikincil ürün konusuna spesifik olarak değinmek istiyorum.
İkincil ürünün serbest dolaşıma sokulması konusunda Gümrük Kanunu'nun (GK) 114 ve 115'inci maddelerine göre işlem yapılma olanağı bulunuyor.
Bir örnek üzerinden gitmekte yarar bulunuyor: Buğday,un,kepek
1. GK 114. maddesi
İkincil ürün olan kepek, talep halinde ilk madde (buğday) üzerinden serbest dolaşıma sokulabi-liyor. Böyle olunca, vergi oranı DİİB Beyannamesinin tescil tarihindeki oran olarak alınıyor.
Kıymete buğday mı, yoksa kepek mi esas alınacak bu soruya cevap aradığımızdı;
GK 114'üncü maddesinde " Dahilde İşleme Rejimi'ne (DİR) ilişkin beyannamenin tescil tarihindeki vergi oranı ve diğer vergilendirme unsurları göz önünde bulundurularak hesaplanır" denildiği için diğer vergilendirme unsurlarından biri de buğday kıymeti olarak alınabilir.
2. GK 115'inci maddesi ve GY 359/1 maddesi
a) Parti parti ihracatta oranlama suretiyle serbest dolaşıma sokulma
Her parti ihracata konu una isabet eden kepek miktarı esas alınarak SDG beyannamesi verilebi-lir. Vergi oranı (kepek) SDG beyannamesinin tescil tarihindeki orandır.
b) İlk parti ihracat esas alınarak ikincil ürünün tamamının serbest dolaşıma sokulması
İlk parti ihracata konu una isabet eden kepek miktarı esas alınır. DİİB ile taahhüt edilen toplam un ihracatına ilişkin toplam kepek miktarı hesaplanır. (DİİB de yazılı olabilir veya GY Ek:64 dikkate alınabilir) Bulunan miktar için SDG beyannamesi verilir. Vergi oranı kepek için verilen SDG Beyannamesinin tescil tarihindeki orandır.
c) Son parti ihracat esas alınarak tek seferde ikincil ürünlerin tamamının serbest dolaşıma sokulması
Son parti un ihraç edildikten sonra, o güne kadar elde olunan kepek miktarı üzerinden SDG be-yannamesi verilir ve vergi oranı SDG beyannamesinin tescil tarihindeki kepek vergi oranıdır.
Fiilen oluşan kepek miktarı DİİB üzerinde yazılı bir kepek miktarı yoksa GY Ek:64 e göre he-saplanacak miktar ile mukayese edilebilir. Ek 64 miktarından fazla ise sorun yok az ise Ek 64 miktarı beyan olunabilir.
DİİB üzerinde kepek miktarı yazılı ise fiilen oluşan miktar bununla yukarıdaki gibi mukayese edilebilir.
GK 115'inci maddesi ve GY 359'uncu maddesine göre ikincil ürün kıymeti nasıl belirle-niyor
GY 359/1 maddesi kapsamında ikincil işlem görmüş ürünlerin serbest dolaşıma girişinde, ilgili kurumların yürürlükteki mevzuatları uyarınca yapacakları kontroller hariç olmak üzere, gümrük vergileri ayniyet tespiti yapılmaksızın firma beyanı ve izinde öngörülen gerçekleşme oranları üzerinden hesaplanan miktar ve birim fiyat esas alınarak tahsil edilir. Keza: Kıymet hesabında GY 361 ve 362'nci maddeleri de dikkate alınmalıdır
Diğer taraftan; artık veya kırpıntı ürünlerin dört şekilde işlem görebileceği anlaşılıyor
- İmha: (Gümrük mevzuatının öngördüğü hususlar yerine getirilir ve idarenin bilgisi dahilinde imha işlemi yapılır)
- Terk: (Tüm masraflar şirkete ait olmak üzere gümrük idaresinin bilgisi dahilinde devlete terk edilebilir)
- İlk madde üzerinden vergilendirme: (Nihai ürünün üretiminde kullanılan girdilerden hangisi DİİB kapsamında ithal edilmiş ise kırpıntı miktarı içinde fire dışında kalan bölüm muhasebe teknikleri ve üretim teknikleri kullanılarak bulunup raporlanır ve bu miktar rejim kararında be-lirtilen oran üzerinden kendi GTİP'inden vergilendirilir)
- İkincil ürün olarak beyan: (Artık ve kırıntılar ikincil ürün olarak sisteme sokulmak istenirse, öncelikle bunun GTİP'nin tespiti gerekir. Genellikle bunun GTİP'i bilinemez. Bu durumda gümrük ve ticaret bölge müdürlüklerinden yardım alınabilir. Bilgi istenebilir.)
Bu arada, ikincil ürünlerin serbest dolaşıma sokulması sırasında KKDF ödenip ödenmemesi yada hangi tarih esas alınarak ödenmesi konusunda bir karışıklık söz konusu idi ama Gümrükler Genel Müdür-lüğü'nce bu konu çözüme kavuşturulmuş görünüyor.
Şöyle ki; 2013/6 sayılı genelge ile getirilen düzenlemeye göre; eğer GK 114 e göre ikincil ürün SD sokulacaksa DİİB beyannamesinin tescil tarihi, GK 115 e göre SD sokulacaksa SDG Beyannamesi tescil tarihi esas alınıyor ve bu tarihlerden sonra bir ödeme yapılmış ise o takdirde KKDF doğuyor. Öncesinde yapılmış ise KKDF olmuyor.
Şirketlerimizin sorunlarla karşılaşmamaları için bu konuda uzman kişilerden yararlanmaları yerinde olur. Aksi takdirde, her ne kadar cezalar Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu'ndan çıkarılıp Gümrük Kanunu'na aktarılmış olsa da gümrüklenmiş değer üzerinden hesaplanan para cezalarının şirketleri zorlayacağı aşikardır. Kuşkusuz, hata yapılmış ise zamanaşımı süreleri de dikkate alınarak tüm işlemlere şamil bir ceza uygulaması da gündeme gelebilir.