İkinci çeyrek'de büyüme
İkinci çeyrek GSYİH büyüme rakamları 10 Eylül'de açıklanacak. Oysa Avrupa ülkeleri ve ABD başta olmak üzere birçok ülke ikinci çeyrek rakamlarını geçen haftalarda açıkladı. Türkiye'de GSYİH rakamları nisbeten geç açıklanıyor. Böyle olunca yol gösterici özelliğini kaybediyor; ikinci çeyrek rakamları üçüncü çeyreğin sonunda öğrenildiğinde gelecekten çok geçmişi analiz etmiş oluyoruz.
Bu durumda, ikinci dönemdeki büyüme hakkında fikir sahibi olmak için yayınlanmış olan göstergelere bakmaktan başka çaremiz kalmıyor. Biz de öyle yapalım.
Üretim yöntemiyle (yani tarım, sanayi, hizmetler sektörleri üretim miktarları) bakıldığında, GSYİH içinde en büyük alt sektör, toplam hasılanın yüzde 20'sinin üzerinde bir paya sahip olan imalat sanayi sektörü. Bunun ardından ulaştırma ve ticaret geliyor. Her ikisinin de payları yüzde 12-15 arasında değişiyor. Her üçünün de büyüme eğilimleri bazı dönemlerde aralarındaki makas açılmakla birlikte birbirlerine paralel gider. Bu yüzden, verileri önceden açıklanan sanayi üretimi rakamları ikinci çeyrek tahminleri yapmada çok kullanışlı hale geliyor.
Sanayi üretimi (imalat ,x,y) önceki yılın aynı dönemine göre ilk çeyrekte yüzde 17,3 büyürken ikinci çeyrekte yüzde 14.2 büyüdü. Bu, önceki yazılarda bahsedildiği gibi büyük ölçüde baz etkisinden kaynaklandı. 2009 yılının ilk ve ikinci çeyrekteki daralmalar yüzde 22 ve 15.5 sırasıyla olmuştu.
Sanayi büyüme rakamı ikinci dönemdeki büyüme oranının yüksek çıkacağının güçlü bir ifadesi. Öte yandan, tüketici ve reel kesimlerin güveni de bunu destekliyor. İkinci çeyrekte hem tüketici hem de reel kesim güven endeksi birinci çeyreğe göre yüksek seyretti. Her iki endeks de geçen senenin aynı dönemine göre de önemli yükselmeler gösteriyor. Benim çok önemli bulduğum reel kesim yatırım harcaması eğilimi de hız kesmekle birlikte geçen seneye göre oldukça yüksek seyretti.
Bu durumda, bu ön göstergelerden hareket ederek ikinci çeyrekte, geçen senenin aynı dönemine göre yüzde 10 civarında bir büyüme raklamıyla karşılaşacağımız anlaşılıyor.
Geçen haftaki Küresel Bakış köşesinde diğer ülkelerin ikinci çeyrek rakamları verilmişti. Türkiye'nin yüzde 10'luk büyüme oranı Avro bölgesinin (yüzde 1,7) epey üzerinde, Çin'e (10,3) denk bir büyüme manasına geliyor. Ancak Türkiye'nin hızlı büyümesi baz etkisinden kaynaklanırken Çin 2009'un ikinci çeyreğinde de hızlı büyüdüğü için daha güçlü bir performansa işaret ediyor.