İkinci çeyrek büyümesinde sürpriz bilişim sektöründe
Büyüme dediğimizde herkesin yüzü biraz buruşuyor. Bir tür değişime uyum süreci. Sabit yıl uygulamasının terkedilip zincirleme yönteme geçilmiş olması, doğru yolda atılmış bir adım oldu. Zamanlama, bilgilendirme, şeffaflık, büyük resmin tamamının toplumun tüm kesimlerince anlaşılabilmiş olması ise zaman alacak. Değişim büyük. Alışmak da bu büyüklük kadar zor olacak ve zaman alacak. Her yeni açıklanan veri bizim için keşfedilmiş yeni gezegen kadar önemli. Şimdi Gayrisafi Yurtiçi Hâsıla’dır (GSYH) üretilen mal ve hizmetlerden dolayı oluşan katma değere ilişkin standart bir ölçüt olarak üretim, harcama ve gelir yöntemine başvurmaktadır. Zincirleme yönteme ulaşmak için öncelikle fiyat değişimlerinin etkisinden arındırıp güncelleştirmek gerekiyor. Ardışık iki yılın hesapları oluşturulurken, sabit bir yılın fiyatına takılıp kalmak yerine önceki yılın fiyatlarını kullanmış olmak daha sağlıklı bir tercih olduğu doğrudur. Zincirlenmiş hacim endekslerine giden bu yol bizi hesaplamalarımızın fiyat değişiminden steril olduğu bir platforma taşıdığını biliyoruz. Şurası çok önemli:
Zincirleme yöntemi toplamsal olmamak gibi bir sorunu barındırıyor. Bu şu demek oluyor; gelişmiş ülkelerin istatistik güncellerine de hakim olan bu yeni yöntem dahi, yıllar sonrasında bir değişime gereksinim duyuyor. Zincirlenmiş hacim endekslerini hesaplayabilmek için; önceki yıl ortalaması ile zincirleme (annual overlap), önceki yılın son çeyrekliği ile zincirleme (one quarter overlap), önceki yılın aynı çeyrekliği ile zincirleme (over the year) olmak üzere üç farklı uygulama şekline tabiidir. TUIK daha tutarlı sonuçlara ulaşılabiliyor olması nedeniyle, önceki yılın yıl ortalaması ile zincirleme yöntemi tercih ediyor. Bu arada, Avrupa Birliği ekonomik sınıflandırmaları için NACE’i kullanıyor. NACE yani Nomenclature statistique des Activités économiques dans la Communauté Européenne 1970 yılından beri kendini yineliyor. TUIK de yıllardır aynı yöntemle milli geliri sınıflandırmayı uygun buluyor.
Yeni büyüme terminolojisine bu küçük ısınmanın ardından, güncelimizdeki ikinci çeyrek büyümesine üretim yönteminden gelmek istiyorum. GSYH’nın oluşumundaki 10 farklı iş kolunu üç gruba bölüyorum. Bunlar; pozitif, negatif ve nötr katkıda bulunanlar. Pozitif destek sunanlar IT, finans, inşaat, sanayi iken; negatifler gayrimenkul, kamusal ve nötr olanlar hizmet, destek, diğer alt grupları olarak gelmektedir.
Harcama yönetiminden bakarsak en yüksek artış sabit sermaye oluşumundadır. Burada da inşaat yüzde 25, üretilmiş mali olmayan aktifler yüzde 9.5 artarken; makine teçhizat yüzde -8.6, diğer aktifler yüzde -9 düşüyor.
Şu kısacık bakışta, harcama ya da üretimle ölçülen milli gelirimizdeki büyümeye desteklerle köstekleri birer birer ortaya serdik. İnşaata yönelik harcamalardaki artış hazine garantili borçlanmalardaki artışlardan beri takip ettik. Rusya ile tarımdaki ve hizmetteki toparlanmayı; teşvik mekanizmalarıyla da finans ve sanayi deki zıplamayı açıklayabildik. O zaman, ikinci çeyrek için karşımıza bilişim sektöründeki silkinme büyük bir sürpriz olarak çıktı.
