İki sektörün ve iki ülkenin hikayesi
Tekstil ve otomotiv Türkiye'nin en yüksek ihracat geliri sağlayan iki sektörü. Ancak aralarında önemli bir farklılıklar var. Bunların en önemlisi net döviz kazandırma alanında yatıyor.
Tekstil sektörünün tarihçesi Osmanlı dönemine kadar giderken otomotiv üretim olarak Türkiye için yeni bir sektör. Otomotiv sektöründe üretim 1970'li yıllarda başlamışken ihracat ancak 2000'li yıllarda itibaren hızlanmaya başladı. 2008 yılında toplam otomotiv sektörü ihracatı 18 milyar dolar sınırına dayandı ve toplam tekstil sektörü ihracatına yaklaştı. Daha sonra geriledi. 2010 yılında otomoiv ihracatı 13,8 milyar dolar olurken tekstil ihracatı 17,5 miyar dolar oldu.
Net ihracata, yani sektörün ihracat-ithalat farkına bakıldığında çok farklı bir durum çıkıyor karşımıza. Tekstil sektörü , Türkiye'ye hatırı sayılır bir net döviz girdisi sağlarken otomotiv sektörü ya döviz kaybettiriyor ya da çok düşük seviyede döviz kazandırıyor. Örneğin, 2010 yılında tekstil Türkiye'ye net olarak 13 milyar doların üzerinde net döviz kazandırırken otomotiv net olarak 393 milyon dolarlık döviz kazandırmış. Yani Türkiye'de büyüyen otomotiv pazarından üreticiler kadar, ithalatçılar ve ihracatçı ülkelerdeki firmalar para kazanıyor; Türkiye'nin büyüyen otomotiv pazarı, özellikle Avrupa ülkelerindeki otomotiv firmalarına, işçilerine ve vergi gelirlerine kriz sirasinda önemli katkı yapıyor.
Acaba diğer ülkelerde durum nasıl? Sanayi sektörünün gücüyle maruf bir BRIC ülkesi olan Brezilya'ya bakalım. Dünyada geçen sene 75 milyon adet motorlu araç (binek, hafif, ağır) satıldı. Bunun 3,5 milyon adedi Brezilya pazarına aitti. Brezilya'da üretim de 3,4 milyon adetti. Yani, Brezilya'da ihracat ıle ithalat adet bazında birbirine hemen hemen eşit; piyasa bu manada dengede. Roland Berger isimli danışmanlım kuruluşunun geçen sene yayınladığı bir rapora bakılırsa, Brezilya güçlü bir ihracat stratejisiyle 2020 yılında üretimini iki katına çıkabilir. Türkiye'nin adet bazında şu andaki ihracatının Brezilya'dan yüksek olduğunu da ekleyelim.
Brezilya'nın otomotiv de Türkiye'den temel farklarından biri de üretim yapan firmalar da Japon firmalarından Mercedes ve VW'e çok sayıda firma bizzat kendi tesislerinde üretim yapıyor Brezilya'da. Bu pazarın büyüklüğünden tesadüflerden değil bilinçli kamu politikalarından kaynaklanıyor. Brezilya yerli ya da yabancı kaynaklı olsun iç üretimi artırarak istihdam ve ülke içindeki otOmotiv katma değerini yükseltmeyi amaçlıyor. Son olarak Brezilya hükümeti geçen hafta otomotiv sektöründeki gümrük vergilerini yüzde 30 oranında yükseltti.
Tekstile geri dönelim. Milyonlarca insana istihdam sağlayan tekstil sektörü Türkiye açısından bir temel sosyal güvenlik fonksiyonu görüyor. Döviz kazandırma işlevinin yanında, düşük de olsa bir düzenli gelir üretme kaynağı tekstil Türkiye için. Bu fonksiyonunu yitirmeden "katma değerinin" yükseltilmesi gerekiyor tekstilin; daha sade bir Türkçeyle, birim fiyatın artması gerekiyor tekstil sektöründe. Bu dönüşüm gerçekleştirilebilirse ne olabileceğinin basit bir resmi olarak, aynı istihdam ve kapasiteyle iki katı ciro ve iki katı (net) ihracat geliri elde ettiğini düşünün teksti işletmelerinin.