İhracatın fotoğrafının düşündürdükleri

TİM Türkiye'nin 1000 ihracatçı firmasıyla ilgili bilgileri içeren açıklamasıyla ihracatın fotoğrafını ortaya koyuyor. Bu fotoğraftan ihracatın hangi merkezlerde, hangi sektörlerde yoğunlaştığını, tek tek hangi firmaların ihracatta öne çıktığını öğreniyoruz. Bu önemli resim yakından incelenip irdelenerek, ihracatta yerli katkının artırılması ve ihraç ürünlerde katma değerin yükseltilmesinin yolları aranmalıdır. 

Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanı Mehmet Büyükeşi,  1000 ihracatçı firma, sektörel ve kentsel dağılımlarla ilgili verdiği bilgilerle ihracatın fotoğrafını açıklamış. 2023 ihracat hedefini 500 milyar dolar olarak ortaya koyan TİM bir sivil toplum kuruluşu olarak kayda ve bilgiye dayalı çalışmalarıyla ihracat alanında önemli bilgilerin topluma ulaşmasına yardımcı oluyor. İhracat konusunda bize sürdürülebilir bir envanter sunuyor.

Bu fotoğrafın düşündürdüklerini sizinle paylaşmak isterim.

-TİM'in  firmalar, iller ve sektörlere göre yaptığı bu çalışmanın benzerinin mutlaka üretim ve ithalat yapısı açısından da yapılması ekonominin doğru resmini görmemiz açısından büyük fayda ortaya koyacaktır.

-Tablonun bize gösterdiği ihracatçı 1000 firmanın İstanbul'da yoğunlaştığını gösteriyor. İstanbul , yüzde 48.3 ile açık ara önde yer alırken onu, yüzde 6.6 ile İzmir, yüzde 5.5 ile Bursa, yüzde 5.4 ile Gaziantep ve yüzde 4.2 ile Ankara izliyor.Bu beş ilin 1000 ihracatçı firma içindeki toplamları yüzde   69.7'ye ulaşırken, diğer 76 ilin 1000 ihracatçı firma içersindeki payları sadece yüzde 30.3 oranında kalıyor. Bölgesel olarak baktığımızda Marmara'nın yüzde 60.1 oranı ile önemli bir ağırlık taşıdığını görüyoruz. Bu denli bir yoğunlaşmanın ihracatın ülkeye yayılması açısından olumsuzluk yarattığını söylemek yanlış olmaz. Özellikle sınır illerinde yeni ihracat projelerinin hayata geçirilmesi bu açıdan önemlidir. Belli bölgelerde, belli ürünlerin üretilmesinde kümeleşmeler bu yoğunluğu azaltacak sonuç ortaya koyabilir.

-İhracatta ilk onda yer alan firmalara baktığımızda dört tanesinin Türkiye'de üretim yapan yabancı otomotiv firmaları olduğunu, ikisinin beyaz ve kahverengi eşya üreticisi olduklarını, ikisinin demir çelikçi olduklarını ve ikisinin de petrol firması olduğunu görüyoruz. Doğal olarak bu tablo bize bu firmaların üretimlerinde yerli hammadde ve aramalı kullanımının ne olduğu sorusunu düşündürüyor. Bunun sonucunda değer zinciri içersinde yerli oranını nasıl artırabiliriz ve bu ihraç ürünlerde katma değerin daha büyük bölümünü yurt içinde tutabiliriz sorusuna cevap aramalıyız. Örneğin son on yılda bu dört otomotiv firmasının ihraç ettikleri üretimleri içersindeki yerli katkı payları araştırılmalı ve eğer ürün içersinde yerli yan sanayi ürünlerinde azalma söz konusuysa,  bunun nasıl artırılabileceği gündeme alınmalıdır.

-İhracatta ilk 1000 içersinde yer alan firmalardan ilk 500'ürnün karlılıkları son yılda yüzde 8.08'den 7.48'e ikinci 500'dekilerin karları ise 6.93'ten 4.90'a gerilemiştir. Bu gerilemenin kaynaklarının araştırılması, irdelenmesi ve bu konuda yapılabileceklerin ortaya konması, gerekirse yeni desteklerle ihracatçı firmaların karlılıklarını makul seviyelerde tutmalarına yardımcı olunması gerekir. Karlılık olmadan üretim de ihracatta mümkün değildir.

İhracat çok önemlidir. Ekonomimizin önemli sorunları dış ticaret açığı ve cari açığın azaltılmasında ihracat önemli rol oynayacak bir araçtır. Üretimin sürekliliği ve büyümesine de yol açan bir faktördür. Büyükekşi'nin ortaya koyduğu tablodan da gördüğümüz gibi son yıllarda ihracatçı firmalarda istihdam artışı meydana gelmiş ve ilk 1000 firmanın toplam çalışan sayısı 499 bine ulaşmıştır. Ayrıca tek tek firmaların çalışan sayılarında da artışlar olmuştur. Bu ihracatın istihdam açısından da önemini ortaya koymaktadır.

TİM'in ortaya koyduğu ihracat fotoğrafı çok önemlidir. Ancak, bu fotoğrafın içersinde yer alan unsurlar irdelenerek daha yüksek yerli katkılı ve katma değerli ihracat için yeni adımların atılmasına ihtiyaç vardır.