İhracatçıların yeni sorunu; KDV iadelerindeki e-fatura çıkmazı!

Murat SAYAR - S.M.Mali Müşavir Grup Muhasebe Müdürü

Fatura V.U.K. (Vergi Usul Kanunu) 229.230. ve 231. maddelerinde düzenlenmiş olup ticari hayatımız ve hatta günlük hayatımızda sıklıkla karşılaştığımız ticari bir vesikadır. Fatura kullanma mecburiyeti; birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde tespit edilen defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler için V.U.K. 232.madde hükmü ile getirilmiştir.

Yine aynı madde hükmünde fatura düzenleme alt limiti 900 TL (2017 yılı için geçerli olup her yıl tebliğ ile yeniden değerleme oranında artış göstermektedir) olarak belirlenmiş olup bu bedelin altında olan harcamalar için Ödeme Kaydedici Cihazlar ve EFT/Pos Cihazları aracılığı ile tanzim edilen Perakende Satış Fişleri/ Makineli kasaların kayıt ruloları/Giriş ve Yolcu Taşıma Biletleri düzenlenebilmektedir. Gerek yazar kasa fişleri gerek perakende fişleri ve gerekse de biletler 2007 yılından önce çalışanların çok iyi bildikleri evraklardır. O yıllarda çalışanlar yıllık olarak harcamalarını (sınırlandırılmış durumda idi) tevsik edip iş yerlerinden vergi iadesi almakta idiler. Bunun içinde her yıl sonuna yakın piyasadaki esnaftan fiş toplanırdı. İşveren vekili konumundaki bizler içinse o günler tam bir eziyetti. Vergi iade zarfl arı tek tek açılır, fişler kontrol edilirdi. Kontrol esnasında geçersiz fişler düşülür ve tekrar hesaplama yapılırdı. Vergi Daireleri de bu kervana dâhil olur, seçme usulü ile onlarda kontrol eder ve işveren vekilleri vergi dairelerine taşınırdı. Daha sonraki süreçlerde akaryakıttaki vergi kaybını önlemek adına akaryakıt pompaları yazar kasa fişleri ile eşleştirildi ve her akaryakıt alışı belgelendirilmiş oldu. Kredi kartı ile alışverişlerin artması sebebiyle yazar kasalar yeni nesle dönüştürülmesi hususunda çalışmalar yapıldı ve EFT/POS cihazları yaygın olarak kullanılmaya başlanıldı. Ticari hayatımızın en kıymetli evrakı olan faturada teknolojiden nasibini alarak e-fatura sistemi hayatımıza giriş yaptı.

İlk zamanlar çok dar bir alana hitap eden e-fatura uygulaması yapılan değişiklikler ile uygulama alanını genişletti. İnternet üzerinden işlem yapan firmaları da kayıt altına alabilmek için bu seferde E-Arşiv Fatura uygulamasına geçildi. Tüm bu elektronik süreçlerin yine V.U.K. hükümlerine tabii olduğu da açıkça ifade edildi. Birinci sınıf mükellef kapsamında olan firmaların fatura alma zorunluluğu olmasına rağmen birçok özelge ile Perakende Satış Fişleri/Makineli kasaların kayıt ruloları/Giriş ve Yolcu Taşıma Biletlerini kullanabilecekleri Maliye Bakanlığı tarafından onaylandı. Özellikle EFT/POS cihazları hayatımızda aktif hale geldiğinden beri kredi kartı ile yaptığımız harcamaların tamamı yazarkasa fişlerine bağlanmış durumdadır. Şirketlerin şehirdışına/şehiriçine görevli giden personeline harcırah yerine iş avansı ödemesi yapmakta olup ilgili personelde harcamasını tevsik etmektedir. Söz konusu tevsik ise gerek şahsi kredi kartlarının gerek şirket kredi kartlarının kullanılması ve gerekse de esnafın anlık 900 TL üzerinde işlem yapmaması sebebiyle nakit işlemlerde bile yazarkasa fişi yaygın olarak kullanmaktadır. Makalemizin başlığını oluşturan sorunda işte tam burada başlamaktadır. İhracatçı firmalarımız yurtdışı satışlarında KDV tahsil etmemekte ve ihracata konu olan ürünler için ödedikleri KDV’leri de iade alabilmektedirler. İade için KDV beyannamesi ile birlikte ihracata konu olan iade edilecek KDV bilgileri ile indirim konusu yaptıkları belgelerine ilişkin dökümleri paylaşmaktadırlar.

Haliyle gerek şirket sahipleri gerek üst düzey yöneticiler ve gerekse de çalışanlar tarafından tevsik edilen yazar kasa fişlerinde yer alan KDV’ler de indirim konusu yapılmaktadır. E-fatura kapsamında olan mükelleflerin yine e-fatura kapsamında olan mükelleflerle olan ticari ilişkilerinde e-fatura alıp verme zorunluluğu bulunmaktadır. Ticari işlemlerde bu çok fazla sorun teşkil etmemekte olup yeni bir firmaya fatura düzenlemeden önce sisteme kayıtlı olup olmadığını kontrol ederek (mevcut durumda özel entegratöler ve yazılımlar ile dinamik kontrol yapılmaktadır.) e-fatura düzenlenmektedir. Asıl sorun ise e-fatura kapsamında olan fakat EFT/ POS cihazlarını aktif olarak kullanan şirketlerde ortaya çıkmaktadır. E-fatura kapsamındaki mükellefin şirket sahibi/üst düzey yöneticisi/çalışanı kredi kartı ile veya nakden yaptığı alışveriş karşılığı yazar kasa fişi alarak e-fatura mükellefi olan firmasına tevsik etmektedir. İhracatçı firmalar bahsi geçen e-fatura kapsamındaki mükelleflerin yazar kasa fişlerindeki KDV’yi indirim konusu yapmaları halinde ise Vergi Dairesi radarına yakalanmakta olup evrakları listeden çıkarmak, KDV beyannamelerini düzeltmek zorunda kalmaktadırlar. E-fatura kapsamındaki mükellefler ile irtibat sağlanmasına rağmen süre geçtiği için e-faturaya çevrilememekte veya kurumsal firmalarda muhatap bulunamamaktadır. E-fatura mükellefi olan firmanın harcamayı yapacak ilgili kişisi karşısındaki kasiyer, tahsilatçı, satış temsilcisi gibi muhatap olduğu kişilerden e-fatura/ e-arşiv fatura istemektedir.

Fakat gerek işleri gereği gerekse de Merkezlerinin uzak veya yoğun bir sirkülasyon olması sebebiyle e-fatura/e-arşiv fatura yerine mecburen teşvik edebilmek için yazar kasa fişi almak zorunda kalmaktadırlar. Sonuç olarak, V.U.K. hükümleri kapsamındaki e-fatura/ e-arşiv faturaların 900 TL altında olması halinde yazar kasa fişleri de düzenleyebileceği hususunun bir an evvel tebliğ edilmesi ve düzeltilmesi gerekmektedir. İhracatçı firmalar peşin ödedikleri KDV’leri nakden iade almak istediklerinde birçok zorlukla karşı karşıya kalmakta, mahsuben iade etmek istediklerinde (sadece kendi borçlarını mahsup edebiliyorlar, fakat ÖTV borçlarını mahsup edemiyorlar) ise sınırlandırılmaktadırlar. Birde bunun üzerine Maliye Bakanlığı tarafından kabul edilen yazar kasa fişlerini de e-fatura mükellefi mi diye kontrol etmek zorunda kalıyor ve arada atladıkları olursa beyannameyi düzeltme ve ceza ile karşı karşıya kalmaktadırlar. İhracatçımızın bu sorununa ilgililerin sessiz kalmayacağını ve yasal düzenleme ile sorunun çözüleceğini umut ediyoruz.