İhracatçıların parası ile İGE AŞ banka sahibi oldu

Türkiye İhracatçılar Meclisi’nde 2020- 2023 yılları arasında direktör olarak görev yaptığım yıllarda ‘Keşke bir bankamız olsa’ sözüne defalarca şahit oldum. Yüz bini aşkın ihracatçının çatı kuruluşu olan TİM’in yıllık ihracat getirisi 250 milyar doları aştı. Ancak daha fazla ihracat yapmak isteyen ihracatçıların en önemli sorunu finansman sağlamak. Yeni yatırımların önünü açmak için para gerekiyor.

Para da kredi demek. Eximbank bu noktada en önemli finansman kaynağı, ancak yetersiz kalıyor. Sadece son 5 yılda sadece bölgesel gerginlikler, pandemi, savaş ve son olarak deprem felaketi finansmana erişimi zorlaştırdı. Kefalet ve ipotek ve diğer şartlar ihracatçıların işini zorlaştırdı. Özel bankalar musluğu iyice kesti.

Banka fikri nasıl doğdu?

 ‘Keşke bir bankamız olsa’ sözü, TİM binasında daha gür çıkmaya başlamıştı. Pandemi sürecinde dönemin başkanı İsmail Gülle, TİM’in yedek akçesini ihracatçıların kullanımına açılmasının önünü açtı. Zor günler için tutulan 1.5 milyar lira ile bir fonun kurulması ve Ticaret Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın vereceği destek ile ihracatçılara yeni bir finansman kanalı oluşturulmaya yönelik çalışmalar başlatıldı. Ticaret Bakanlığı bu öneriyi sahiplenerek bu finansman fonunu İhracatı Geliştirme AŞ’ye çevirdi.

İGE’nin kuruluş görevi

Yönetim kurulu Ticaret Bakanlığı, Eximbank Maliye Bakanlığı ve TİM’den oluşan İGE A.Ş., yurt içi ve yurt dışında var olan ya da ülkemiz koşullarına uygun olarak geliştirilecek yeni kredi garanti ve kefalet uygulamaları yoluyla, mal ve hizmet ihraç edenlerin finansman ihtiyaçlarının giderilmesine katkı amacıyla kuruldu. Sermaye yapısına bakıldığında TİM gelirleri büyük ölçüde bu yapıya aktarılacak. Peki nedir bu TİM geliri. TİM kendisine bağlı 62 ihracatçı birliğinden oluşuyor.

Her birlik, üyelerinden, giriş aidatı, yıllık aidat ve ihracat işlemleri üzerinden asgari onbinde iki ile azami binde biri arasında payı toplar. Birlikler bir önceki takvim yılı itibariyle elde etmiş oldukları gelirlerin yüzde sekizi oranındaki katkı payını da TİM’e öder. Böylece TİM, genel giderlerin dışında bu paranın bir kısmını yedek akçe olarak ayırır. Geçen sene kurulan İGE AŞ’nin kurulmasıyla TİM’in yedek akçeleri de buraya aktarıldı.

Tim ne iş yapar?

Kuruluş mevzuatında TİM’in görev alanı şöyle açıklanıyor: Türkiye ihracatının özel sektör kanadının en üst örgütü olarak ihracatçıları yurt içinde ve yurt dışında temsil etmek, ihracatçı Birlikleri arasında koordinasyon ve dayanışmayı sağlamak, ihracat hedef ve politikalarının belirlenmesi çalışmalarında yer almak; belirlenen ihracat hedefine ulaşılması yönünde çalışmalar yapmak, diğer kurum ve kuruluşlarca yürütülen çalışmalara katkıda bulunmak, dış ticaretle doğrudan veya dolaylı ilgili konularda kamu kurum ve kuruluşları ve sivil toplum kuruluşları ile koordinasyon halinde çalışmalar yapmak ve yürütülen çalışmalara katkıda bulunmaktır.

Bir süredir TİM’in hayalindeki banka sahibi olma fikrinin hayata geçmesi konusunda çalışıldığını biliyorduk. Ticaret Bakanlığı, Eximbank ve TİM, bankacılık faaliyeti iznini 2021 yılında geri alan ve TMSF’nin elinde bulunan Türkbank’ın iyi bir fırsat olacağı konusunda fikir birliğine vardı.

Önceki gün yapılan ihalede de 455 milyon liralık teklif ile İGE AŞ, ihaleyi aldı. Gerekli onaylar alındıktan sonra banka artık İGE AŞ’nin olacak. Bankanın TİM ile doğrudan bir bağı olmayacak. Yönetimi yine Ticaret Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Eximbank ve TİM adına Yönetim Kurulu Başkanı temsil edecek.

Bir kamu bankası gibi olacak ama temel görevi İGE AŞ’de olduğu gibi, mal ve hizmet ihracatı yapan şirketlere finansman sağlamak. 3 yıl önce TİM koridorlarında duyduğum ‘Keşke bir bankamız olsa’ temennisi bugün gerçekleşmiş gibi gözüküyor. Görüştüğüm bir çok ihracatçı gelişmeden memnun. Bakalım finansmana erişim konusunda uzun zamandır ihracatçıların yaşadığı sorunlar kendileri tarafından finanse edilen kendi bankaları üzerinden çözülecek mi? Bunu zaman gösterecek.