İhracat ve katkısı azalsa da yine tüketimle büyüdük

İlk çeyrek büyümesi yüzde 4.3 düzeyinde, yani beklenen yüzde 4.0-4.5 bandında gerçekleşti. Dolayısıyla, yüzde 4.3'ün tek başına irdelenecek bir yönü yok. Bu oranı başka yönlerden değerlendirmek, bileşenlerine bakmak gerekiyor.

Büyümeye harcamalar yönüyle bakmak daha cazip görünüyor. Çünkü harcamalar yönüyle büyüme verilerinde ilginç detaylar var. 

Harcamalar yönüyle büyümede en çok dikkati çeken ihracatın yüzde 11.4, devletin nihai tüketim harcamalarının yüzde 8.6 artmış olması. Bu iki harcama kaleminin GSYH açısından lokomotif olduğu gibi bir izlenim de uyanmıyor değil. Çünkü öbür yanda hanehalklarının nihai tüketim harcamalarında yalnızca yüzde 2.9 artış olmuş.  

Sektörlerin büyüme hızları kadar, GSYH'ye olan katkıları da önemli. Çünkü, sektör vardır yüzde 100 büyür de, mutlak değer olarak çok küçüktür; sektör vardır yüzde 10 büyür de, mutlak değer olarak çok büyüktür. Dolayısıyla katkı çok farklı oluşabilir.

İhracatın katkısı 2.9 puan

İhracat, yüzde 11.4'lük rekor sayılabilecek artışla büyümeye en fazla katkıda bulunan sektör oldu. İlk çeyrekte yüzde 4.3 olan büyümenin 2.9 puanı ihracattan geldi. 

İhracatın büyümeye katkısı geçen yılın ilk çeyreğinde 1.3 puan, yılın tümünde ise sıfırdı.
Devletin nihai tüketim harcamalarında yüzde 8.6 gibi çok yüksek bir artış var; ancak bu harcamaların büyümeye katkısı 0.9 puan düzeyinde kaldı.

Hanehalkı harcamaları

Hanehalklarının nihai tüketim harcamalarındaki artışta belirgin bir yavaşlama var. Geçen yılın ilk çeyreğinde yüzde 3.4, 2013'ün tümünde yüzde 4.6 olan bu harcamalardaki artış, bu yıl ilk çeyrekte yüzde 2.9 düzeyinde kaldı. 

Ancak, artış hızı yavaşlamış olsa da, hanehalklarının nihai tüketim harcamalarının büyüklüğü, GSYH'ye katkının yine de yüksek gerçekleşmesi sonucunu doğuruyor. Hanehalklarının nihai tüketim harcamalarının GSYH'ye katkısı 2.1 puan olarak gerçekleşti.

Ne var ki, bu katkıda hızlı bir gerileme yaşandığı da ortada. Örneğin geçen yılın birinci çeyreğinde GSYH büyümesi yüzde 2.9 olurken, bu oranın 2.4 puanı hanehalklarının tüketim harcamalarından oluşmuştu. Dolayısıyla tüketimin büyümeye katkısı önemli ölçüde gerileme eğiliminde.

Ancak bu sürpriz değil, kaygı duyulacak bir durum da değil. Tam tersine, zaten istenen de bu. Gerçi, bu konuda çelişki yaşanmadığı da söylenemez. Bir taraftan krediler kısılmak suretiyle, kredi kartlarına limit ve vade sınırlaması getirilmek suretiyle harcamalar frenlenmek isteniyor, diğer taraftan da piyasada işlerin açılması, tüketimin artması için faizin indirilmesi yönünde çaba harcanıyor.  

Yatırım yok

Devletin nihai tüketim harcamalarının ilk çeyrekte geçen yıla göre tam yüzde 8.6 oranında artış gösterdiğini belirttik. Bu kapsamda, devletin mal ve hizmet alımlarında yüzde 12.7 gibi rekor sayılabilecek bir artış var. 

Devlet tüketim harcaması yapmış; ama yatırım harcamasındaki artış, tüketime göre çok daha az. Üstelik, yatırım harcaması da inşaattan kaynaklanmış. Devletin ilk çeyrekteki toplam yatırım harcaması yüzde 4.1 artarken, inşaat harcamasında yüzde 5.1 artış olmuş, makine ve teçhizata yönelik harcamada ise yüzde 3.6 gerileme yaşanmış.

Özel sektörün yatırım harcamasında ise geçen yıla göre yüzde 1.3 gerileme var. Bu gerilemede rol oynayan en büyük etken yüzde 4.7 düşüş gösteren makine teçhizat harcamaları. Özel sektörün inşaat harcamalarında ise yüzde 5.9'luk artış söz konusu.  

Kamu ve özel sektörün toplam makine teçhizat harcamalarındaki gerilemenin oranı da yüzde 4.7 düzeyinde bulunuyor. 

1.3 puanı sanayiden  

GSYH ilk çeyrekte yüzde 4.3 büyürken, dünkü yazımızda da vurguladığımız gibi sanayide gerçekleşecek büyümenin hangi düzeyde olacağı üç aşağı beş yukarı belliydi. Sanayi sektöründe yüzde 4.9 büyüme kaydedildi. TÜİK'in daha önce açıkladığı sanayi üretimi artışı da yüzde 5.1 düzeyindeydi. 

Önceki gün vurguladık, ilk çeyrek sanayi üretiminden yola çıkılarak hesaplanan sanayi katkısı 1.3 puan dolayında bekleniyordu ve nitekim dün yapılan açıklamada, yüzde 4.3'lük büyümenin 1.3 puanının sanayi büyümesinden kaynaklandığı belirtildi.

Finans ve sigorta faaliyetlerinde yüzde 13.9 gibi çok yüksek bir büyüme kaydedildi. Bu faaliyetlerin GSYH büyümesine katkısı ise 1.7 puanı buldu. 

Böylece finans ve sigorta ile sanayinin toplam katkısı 3 puana ulaştı.

İlk çeyrek büyümesi iyi güzel de, bunun devamı gelir mi? Bu konuyu irdelemek için başka bir güne randevu verelim...