ıhracat nasıl patladı?
EKO ANALİZ / Alaattin Aktaş [email protected] Ocak ayında gerçekleşen 10.6 milyar dolarlık ihracat, kabul etmeli ki sürpriz bir düzeye işaret ediyor. Türkiye İhracatçılar Meclisi'nin açıkladığı ilk rakamlar bile bu kadar yüksek değildi. Ocak ayı ihracatı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 60'tan fazla artması bir yana, bir önceki aya, yani 2007'nin aralık ayına göre de yüzde 10'a yakın artış göstermiş durumda. Yaklaşık son yirmi yılın rakamları, üç yıl hariç, ocak ayı ihracatlarının, bir önceki yılın aralık ayından düşük kaldığını gösteriyor. Bunda, bir dönem özellikle ihracat taahhüdünü kapatabilmek için aralık ayına çok yüklenilmesinin de etkisi var. 1990'dan bu yana olan dönemde, yalnızca üç yılın ocak ayındaki ihracat, bir önceki ayın üstünde gerçekleşti. 2003 Ocak, 2002 Aralık'tan; 2004 Ocak, 2003 Aralık'tan yüksek. Bir de bu yıl. Üstelik bu yılın ocak ayındaki ihracat, aralıktan yüzde 10'a yakın daha yüksek. Peki, nasıl oldu da bu yılın ocak ayı ihracatı hem mutlak değer olarak Cumhuriyet tarihinin ikinci en yüksek değerine (en yüksek geçen yıl kasımdaki 11.3 milyar dolar) ulaştı, hem de geçen yıla göre artış rekoru kırdı? Bu sorunun yanıtı büyük ölçüde "altın"da gizli. TÜİK verilerine göre, ocak ayında 71'inci fasıl kapsamında bulunan altın ihracatı rekor kırdı. Ağırlıkla altından oluşan bu fasıldaki ihracat, ocak ayında 1 milyar 78 milyon dolara ulaştı ve geçen yılın aynı ayındaki 150 milyon dolarlık ihracata göre tam yüzde 618 arttı. 71'inci fasıl, bu ihracat düzeyiyle otomotivden sonra ocak ayında en çok ihracat yapılan fasıl konumuna geldi. Türkiye'nin, bu fasıldan geçen yılın tümünde 2.6 milyar dolarlık, 2006 yılının tümünde de 1.8 milyar dolarlık ihracat yaptığı dikkate alınırsa, ocak ayındaki rakamın büyüklüğü ve önemi daha kolay anlaşılır. Ocak ayındaki altın ihracatının büyük bölümü İsviçre'ye yapıldı. Bu ihracatın etkisiyle, İsviçre, Almanya'dan sonra ocak ayında en çok ihracat yaptığımız ikinci ülke konumuna geldi. Geçen yıl ocakta 42 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdiğimiz İsviçre'ye, bu yıl ocakta tam 745 milyon dolarlık ihracat yaptık. İhracatın ülkelere dağılımında dikkati çeken bir başka veri daha var. Ocak ayında Güney Afrika'ya yapılan ihracat 35 milyon dolardan 242 milyon dolara yükseldi. Türkiye'nin, bu ülkeye ağırlıklı olarak yakıt sattığı belirtiliyor. Güney Afrika, ciddi bir enerji sıkıntısı yaşıyor. Altın fiyatlarındaki hızlı artış da, bir ölçüde, dünyanın en büyük altın üreticilerinden olan Güney Afrika'nın madenlerinin bir kısmını enerji sıkıntısı yüzünden verimli çalıştıramamasına bağlanıyor. Ocak ayı itibariyle yıllık rakamlara gelince... Yıllık ihracat 111 milyar dolar, ithalat ise 176 milyar dolar düzeyine ulaştı. 2008'in tümü için ihracatın 117, ithalatın 182 milyar dolar düzeyinde hedeflendiğini anımsatalım. Ocak sonunda oluşan rakamlar, yıllık hedeflerin kolaylıkla aşılabileceğinin işaretlerini veriyor. Zaten dış ticaretimiz öyle bir özellik kazandı ki; ihracat ithalata, ithalat ihracata bağlı. Dolayısıyla ihracat ve ithalatın birbirine yakın artışlar göstereceğini beklemek durumundayız.