İhraç kaydıyla teslimlerden doğan iadelerin indirim yoluyla geri alınmas
Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 11/1-c maddesinde ihraç kayıtlı teslimlere ilişkin hükümler yer almakta olup, anılan hüküm uyarınca, ihraç edilmek şartıyla imalatçılar tarafından kendilerine teslim edilen mallara ait katma değer vergisi, ihracatçılar tarafından ödenmez. Mükelleflerce tahsil edilmeyen ancak ilgili dönem beyannamesinde beyan edilecek olan bu vergi, vergi dairesince tarh ve tahakkuk ettirilerek tecil olunmaktadır. Başka bir deyişle, ilgili dönemde ödenecek katma değer vergisi çıkarsa, bu katma değer vergisinin ihraç kaydıyla teslime ilişkin kısmı tecil edilerek ödenmesi sonraya bırakılmaktadır.
Söz konusu malların, ihracatçıya teslim tarihini takip eden aybaşından itibaren 3 ay içinde ihraç edilmesi halinde, tecil edilen vergi terkin olmakta ve vergi idaresince alınmasından vazgeçilmektedir. 27 Seri Nolu KDV Tebliği'nde belirtildiği üzere; terkin işleminin yapılabilmesi için, imalatçılar tarafından ihraç edilmek üzere teslim edilen malın, ihraç edildiğini gösteren gümrük çıkış beyannamesinin aslı veya noterden onaylı bir örneğinin vergi dairelerine ibraz edilmesi zorunludur.
İhracatçılara mal teslim eden imalatçıların ödenecek katma değer vergileri çıkmayıp, iade edilmesi gereken KDV varsa, bunların iadeleri ihracat işlemlerinin tamamlanmasından sonra yapılır. İade veya tecil olunacak vergi miktarı mükellefin ilgili dönem beyannamesinde yer alan bilgiler mukayese edilmek suretiyle hesaplanmaktadır.
İhraç kayıtlı teslimden doğan katma değer vergisinin iadesinin alınması, prensip olarak daha sonraki aylara ait KDV beyannamelerine yansımaksızın, dilekçe ekinde gerekli belgeler sunulmak suretiyle yaptırılmaktadır. 84 Seri No'lu Katma Değer Vergisi Tebliği'nde ihraç kayıtlı satışlarda iade edilmesi gereken KDV çıkmışsa bu KDV'nin mahsup yoluyla alınmasında istenen belgelerin
- Gümrük beyannamesi (aslı veya noter, gümrük idaresi ya da yeminli mali müşavirce onaylı örneği),
- ihraç kayıtlı teslimin gerçekleştiği döneme ilişkin olarak indirilecek katma değer vergisi listesi,
- İhraç kaydıyla satışlara ilişkin fatura fotokopisi veya liste,
olduğu açıklanmıştır.
39 Seri Nolu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği'nde; o tarih itibariyle beyannamelerin yeniden düzenlenmiş şekline ilişkin açıklamalar yapılmış ve iade hakkı doğuran işlemler ile ihraç kaydıyla teslimi bulunan mükellefler için bir "Bildirim" oluşturulduğu; iade hakkı doğuran işlemleri bulunmayan veya bu tür işlemleri bulunmakla birlikte bu işlemler için yüklendikleri vergiyi iade yerine, indirim yoluyla gidermek isteyen mükelleflerin bu Bildirimi doldurmalarına gerek bulunmadığı, ancak ihraç kaydıyla teslimleri bulunan mükellefler ile iade hakkı doğuran işlemleri için yüklendikleri vergileri iade yoluyla gidermek isteyen mükelleflerin bu bildirimi doldurmak ve beyannameleri ile birlikte vermek zorunda oldukları ifade edilmiştir. Bunun yanı sıra, ihraç kaydıyla teslimi bulunan mükelleflerin bu Bildirimi doldurmak zorunda olmakla beraber, bildirimin 102 numaralı satırındaki tutarı, dilerlerse iade olarak değil indirim yoluyla giderebilecekleri, bunun için, teslimin yapıldığı dönem beyannamesine ekli Bildirimin 102 numaralı satırındaki tutarın, ihracatın gerçekleştiği dönem beyannamesinin 50 numaralı satırına dahil edilmesi ve vergi dairesine bu konuda bilgi verilmesi gerektiği, ihraç kaydıyla teslim ve ihracatın aynı dönemde gerçekleşmesi ve iade olarak doğan verginin indirim yoluyla giderilmesinin tercih edilmesi halinde 102 numaralı satırdaki tutarın, gelecek dönem beyannamesinin 50 numaralı satırına yazılacağı açıklanmıştır.
Beyannameler artık elektronik ortamda verilmekte olup, 39 Seri Nolu Tebliğ'de sözü geçen bildirimler bu beyannamelerin içine dahil edilmiştir. Nitekim 60 Sıra Numaralı KDV Sirküleri'nde açıklandığı üzere; ihraç kaydıyla teslimlere ilişkin beyan, teslimin yapıldığı döneme ait 1 No.lu KDV Beyannamesinin "Tevkifat Uygulanmayan İşlemler" ile "İhraç Kaydıyla Teslimlere İlişkin Bildirim" tablolarına dahil edilmek suretiyle yapılmaktadır.
"Tevkifat Uygulanmayan İşlemler" tablosuna yapılan kayıt ile bu teslimler üzerinden hesaplanan KDV'nin beyanı sağlanmakta, "İndirimler ve İhraç Kaydıyla Teslimler" kulakçığının "İhraç Kaydıyla Teslimlere İlişkin Bildirim" tablosunda yapılan kayıt neticesinde de "Tecil Edilebilir KDV", "Tecil Edilecek KDV" ve "İhracatın Gerçekleştiği Dönemde İade Edilecek Tecil Edilemeyen KDV" tutarları belirlenmektedir.
İhraç kaydıyla teslimlerde tecil edilemeyen KDV'nin iadesi, ihracatın gerçekleştiği dönemde yapılabilmekte, ihracatın kısmen gerçekleşmesi halinde, gerçekleşen kısma isabet eden tutar iade edilmektedir. İhracatın gerçekleştiği dönemde mahsuben iade talebinde bulunulması halinde bir dilekçe ile birlikte, yukarıda belirtilen 84 Nolu KDV Tebliği'ndeki diğer belgelerin ibrazı gerekmekte, ancak iadesi talep edilen tutarın başka hiçbir KDV beyannamesinde ayrıca gösterilmesi gerekmemektedir. Nakden iade talep edilmesi halinde ise, yine bir dilekçe ve ekinde aynı belgelerin ibrazı gerekmekte, ayrıca, 84 nolu KDV Tebliği'nde açıklandığı şekilde, iadenin 4.000 TL'yi aştığı durumlarda ya teminat istenmekte ya da YMM raporu veya inceleme raporu istenmektedir. Teminat verilerek nakden iade alınmasında, teminatın çözülmesi için de inceleme raporu veya YMM raporu aranılmaktadır.
Öte yandan, 39 Seri No'lu Tebliğ kaldırılmamış olup, halen yürürlüktedir. Dolayısıyla, mükellefler ihraç kayıtlı teslimden doğan iade haklarını nakden veya mahsup yoluyla almak yerine, ihracatın gerçekleştiği aya ait KDV beyannamesinin "önceki dönemden devren gelen KDV" satırındaki katma değer vergisi tutarına ilave etmek, başka bir deyişle; bu ihracat nedeniyle iade edilebilir hale gelen ihraç kayıtlı teslim KDV si kadar yüksek göstermek (önceki dönemden gelen devir yoksa iade tutarını bu satıra yazmak) suretiyle (indirim yoluyla) kullanabilirler.
Bu şekilde işlem yapabilmek ve iadeyi indirim yoluyla alabilmek için, sadece, dilekçe verilerek bu durumun vergi dairesine bildirilmesi ve dilekçeye ihraç kayıtlı teslim faturasının örneği ile bu faturadaki malın yurtdışına çıktığını gösterir Gümrük Beyannamesi aslının veya noter yahut YMM tarafından onaylanmış örneğinin eklenmesi yeterlidir. Ancak, ihraç kaydıyla teslimden doğan iadelerin indirim yoluyla bu şekilde alınmak istenmesi halinde, uygulamada vergi daireleri, bu belgelerin yanı sıra, "İndirilecek KDV Listeleri" ve "Yüklenilen KDV Listeleri"ni de talep etmekte ve bu nedenle sorunlar yaşanabilmektedir. Zaten bu tür zahmete katlanmak istemeyen ve bu nedenle de iadesini nakit olarak ya da mahsuben almaktan vazgeçen mükellefler bu tür taleplerle karşılaştıklarında ihraç kaydıyla satış yapmaktan da vazgeçebilmektedirler. Bu da ihracatçıları olumsuz etkilemekte ve ihraç edecekleri malları KDV ödemeksizin satın almalarına olanak sağlayarak finansman imkanı tanıma amacıyla getirilmiş bu düzenlemeden yararlanma haklarını kısıtlamaktadır.
Keza, ihraç kaydıyla teslimden kaynaklanan kdv iadesinin indirim yoluyla alınmak istenmesi ve ihracatın yapıldığı dönemin KDV beyannamesine bu tutarın ilave edilmek istenmesi durumunda, mevcut beyannamelerde buna ilişkin ayrı bir satır bulunmaması nedeniyle, "önceki dönemden devreden KDV" tutarı, bir önceki dönem beyannamesinde yer alan "sonraki döneme devreden KDV" tutarından farklı olduğu için vergi dairesince sorgulanmakta ve işlemlerin tamamlanması gecikmektedir. Halihazırda bu sorunun giderilmesi için, vergi dairesine dilekçe verilerek, dilekçede bu hususun belirtilmesi yoluna gidilmektedir. Ancak bunun yerine, mevcut beyanname formatında bu tür iadeler için de "önceki dönemden devreden KDV" kısmına bir satır eklenmesi yararlı olacaktır. Ayrıca, 1992 yılında yayımlanmış bulunan 39 No'lu Tebliğ'de yer alan ve bu şekildeki iadelerin indirim yoluyla alınabileceğini belirten açıklamaların yeni bir tebliğle yeniden yapılması ve bu işlemlerde "İndirilecek KDV Listeleri" ya da " Yüklenilen KDV Listeleri"nin verilmesine gerek olmadığının net bir şekilde belirtilmesi sorunların ortadan kaldırılmasında önemli yararlar sağlayacaktır.