İhale işlerinde "sosyal güvenlik prim borcu" olmamalı

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun "İhaleye Katılımda Yeterlilik Kuralları" başlıklı 10'uncu maddesinde, Türkiye'nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu bulunan isteklilerin ihale dışında bırakılacağı hükme bağlanmıştır.
Sosyal güvenlik prim borcu; 5510 sayılı Kanunu'na tabi işverenler yönünden sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi, 5434 sayılı Kanuna göre sandık iştirakçisi çalıştıran kurum ve kuruluşlar yönünden kesenek ve kurum karşılıkları, 1479 veya 2926 sayılı kanunlara tabi sigortalılar yönünden prim ile bunlara bağlı gecikme cezası, gecikme zammı, varsa faiz ve diğer fer'ilerinden oluşmaktadır.

Tasarrufa teşvik kesintisi ve katkı tutarları, konut edindirme yardımı, idari para cezaları, özel işlem vergisi, eğitime katkı payı, damga vergisi ve bunlara bağlı gecikme cezası, gecikme zammı, varsa faiz ve diğer fer'ilerinden oluşan borçlar sosyal güvenlik prim borcu olarak değerlendirilmemektedir.
İhaleye girecek işverenin tüzel kişi olması halinde SGK uygulamasında;

a-) Gerek kendisine ait gerekse devir aldığı işyerlerinin muaccel hale gelmiş sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi borçları ile bunlara ilişkin gecikme cezası, gecikme zammı, donmuş gecikme zammı ile diğer fer'ileri,

b-) İhale konusu işe ait işyerlerinden veya özel bina inşaatı işyerlerinden asgari işçilik hesaplaması sonrasında ödemesi kabul edilen fark prim ile buna ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı tutarları,

c-) Yapılan denetimler sonrasında veya kamu kurum ve kuruluşlarından alınan belge bilgi ile tespiti yapılan çalışanlardan dolayı tahakkuk edecek sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi borçları ile bunlara ilişkin gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer fer'ilerinin idari aşamada kesinleşmiş olan kısımları,

d-) Kesinleşmiş mahkeme kararı uyarınca geriye doğru verilen prim belgelerine istinaden oluşan ve muaccel hale gelmiş sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi borçları ile bunlara ilişkin gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer fer'ileri,

e-) Kendisine ait işyerlerinin bölüm veya eklentilerinden iş alan ve kendi adlarına sigortalı çalıştıran aracıların (taşeronların) bu işyerlerinde çalıştırdıkları sigortalılardan dolayı muaccel hale gelmiş sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi ile bunlara ilişkin gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer fer'ileri,

f-) Ortağı (gerçek kişiliğe haiz isteklilerde ayrıca üst düzey yöneticisi) olduğu şirketin sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi ile bunlara ait gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer fer'ilerine ilişkin borçlarından dolayı (üst düzey yönetici/ortak olduğu dönemle ilgili olarak ve şirketin nevi dikkate alınarak) sorumlu olunan tutarları, kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olarak kabul edilmektedir.
Burada özellikle uygulamada bu konuda büyük sorunlar yaşandığı görülmektedir. Esasen bir şirketin ihale işlerinden dolayı borcunun olmaması yeterli olmalı, söz konusu şirketin bir ortağının farklı bir şirketteki ortaklığından kaynaklanan borçtan, ilgisi olunmayan tüzel kişiler etkilenmemelidir. Bu ayrıma dikkat edilmemesi uygulamada birçok sorunu beraberinde getirmektedir.

Kamu ihalesine girecek olan işverenin tüzel kişi olması durumunda ihale tarihi itibariyle Türkiye genelinde borç aslı ve fer'ileri toplamından oluşan borçlarının (aracı borçları hariç) sigorta primine esas aylık kazancın üst sınırının 3 katını aşmaması halinde borcu yoktur yazısı verilecektir. İşverenlerin alt işverenin de bulunması halinde ise aracılarından kaynaklanan toplam borcunun sigorta primine esas aylık kazancın üst sınırının 6 katını aşıp aşmadığı değerlendirilmektedir.
İşverenin 4/1-b kapsamında çalışmasından doğan sigorta primine esas aylık kazancın alt sınırının 3 katını aşmayan borçları ile çalıştırdığı sigortalılardan doğan sigorta primine esas aylık kazancın üst sınırının 3 katını aşmayan (aracı borçlarının ise sigorta primine esas aylık kazancın üst sınırının 6 katını aşmayan) sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi ile bunların fer'ileri toplamından oluşan borçlarının, bulunması halinde dahi ihale tarihi itibariyle borcu yoktur yazısı verilebilecektir.