İflaslar domino etkisi yapacak, refinansman zamanı geliyor

Amerika Merkez Bankası (Fed) son bir senedir faizleri 425 bps artırdı. Finansman giderleri de artmaya başladı. Özel sermayeye giren para da eridi. Çünkü yatırımcıların paraları azaldı. Herkes para yatırmak yerine beklemeyi seçiyor. Üzerine bir de ABD’deki bankacılık krizi geldi.

ABD’de, ülkenin en büyük 16’ncı bankası Silikon Vadisi Bankası (SIVB) ile Signature Bank’ın (SBNY) art arda batması üzerine herkes aynı soruyu sormaya başladı: “Domino etkisi olacak mı?” Uzatmadan, kitabın ortasından konuşacağım.

Evet, bir domino etkisi olacaktır, olmama gibi bir şey söz konusu değil. Sadece ABD için mi? Bence küresel bir domino etkisi olacak. Benim perspektifimden büyük resim şöyle; dünyada iki çeşit şirket var: Biri seri üretimciler, diğeri de özel hizmet verenler… Seri üretimciler; bu bir çelik şirketi olabilir, tekstil ya da cam ürünleri üreten şirket olabilir; müşteriye özel üretim yapmaz.

Müşteri gider, seri üretim malı satın alır. Sürümden kazanırlar. Dünyadaki şirketlerin yüzde 80’den fazlası böyle tanımlanabilir. Diğerleri de özel hizmet veren şirketlerdir. Özel bankacılık gibi. Yani size ve bana farklı hizmetler sunanlar. Verdiği ürünü özelleştirmekten ve müşteri memnun yetini öne çıkararak kâr yapanlar…Eğer seri üretimdeyseniz, teknolojinin en iyisi, Ar-Ge ve inovasyon kültürü gerekir...

Ürün tedariği ve üretim zincirinde teknolojiyi ne kadar benimsiyorlar, ne kadar Ar-Ge yapıyorlar, ne kadar inovasyon kültürleri varsa, o kadar çok kâr marjlarını sabit tutabilirler veya artırabilirler. Sürümden kazanan şirketler de eğer teknolojiyi benimseyememişlerse, küreselleşmeden dolayı kârlılık oranları gitgide düşüyor, kendini yenilemedikçe…

Amerika Merkez Bankası (Fed) faizleri artırmaya başladı. Finansman giderleri de artmaya başladı. Özel sermayeye giren para da eridi. Yatırımcı paraları azaldı. Herkes para yatırmak yerine beklemek istiyor. Üzerine de ABD’deki bankacılık krizi geldi.

Bazı bankaların kapanmasıyla krediler artık daha sıkı olacak. Yani kredi finansmanına ulaşmak çok zor olacak. O yüzden de “diyabetli” ya da “hastalıklı” diye adlandırdığım, bugüne kadar ucuz finansman sayesinde gelen bazı “sağlıksız seri üretimci” şirketlerin yok olacağını tahmin ediyorum. Özetleyelim: Ne oluyordu? 1) Fed faiz artırıyor.

Finansman giderleri artıyor şirketlerin. 2) Piyasalar çöküşte olduğu için insanlar para yatırmak istemiyor. Yatırımcılar da oyunun içinde değil, kenarda bekliyorlar. Paralarını getirmek istemiyorlar. 3) Üstüne üstlük küresel finans merkezi Amerika’da bir banka krizi söz konusu.

Şirketler borçlanmalı

 Hatırlatmakta yarar var: Fed’in amacı enflasyonla savaşmak. Ekonomik resesyonu önlemek değil. Öyle düşünürsek, şu an duraksasa bile ileriki dönemlerde faiz artırımına devam edecektir.

Eğer toplamda bir 75 baz puan daha artırırsa resesyona girme ihtimalimiz de yüksek ABD’de. Peki ne yapmalı? Şirket olarak bilançoyu optimize etmelisiniz, özellikler borçlanma tablosunu. Önümüzdeki iki sene yeniden finanse edilmesi gerekiyorsa ya da borçları sonlanıyorsa bunu şimdiden finanse etmek gerekiyor. Evet ama faizler şu an yüksek diyorsanız ….

Yeni borç aldığınız zaman, ilerde faizler düştüğünde, cezasız refinans edebilme özelliğiyle borçlanmanız gerekiyor. Bazen şirketler, KOBİ'ler hızlı hareket ettiklerinde buna dikkat etmiyor. Dolasıyla faizler, piyasa faizleri düşse bile, yüksek hesaplanmış oluyorlar.  Şirketlerin ceza ödemeden refinans etme kabiliyeti olacak şekilde borçlanmasında ve bilançoyu güçlendirmesinde fayda var. Ve bireysel olarak: Nakit yine kral!

Özellikle 2023’ün sonunda yaza doğru işlerin nasıl gelişeceğini biraz bekleyip görmek isteyebilirsiniz. Bu arada değerlendirmek için 6 aylık TBills Amerikan devlet tahvilleri yüzde 5 veriyor dolarınıza! Hiç fena degil bekleme dönemi için…  Tabi bunlar benim düşüncelerim. Tavsiye niteliğinde ve yönlendirme amacı taşımamaktadır.

2023 ve 2024’te fırtınalı havalar bizi bekliyor

Daha geçen sene, Mart 2022’de 0.25 – 0.50 bandındaki olan Fed faizleri şu an baktığımızda 4.50 – 4.75 arasında. 8 gün sonraki Fed toplantısında ne karar alınacak? Büyük ihtimal ya 0 olacak ya da 25 baz puan artırması bekleniyor. Yüzde 25 olasılıkla hiç faiz artırımına gidilmeyecek. Ya da yüzde 75 ihtimal 25 puan artışı olacak. Yani artırışlarında bir yavaşlama olacak.

Fed’in şu an dursa da faiz artırımına devam edeceği, geçen seneye nazaran 4.25 baz puan faizin arttığı bir dönemde (ki yıllardır düşük faizle devam ediyorduk) ve de paranın çekilmesinin söz konusu olduğu bir dönemde, 2023 ve 2024’te fırtınalı havalara hazırlıklı olmakta yarar görünüyor. Şirketlerin yapması gereken bilançoları güçlendirmesi. Özellikle pasif tarafında, borçlanma tarafında, finansman kaynaklarını tekrardan gözden geçirmeleri gerekiyor. Evet, şu an faizler yüksek.

Ancak finansman kaynaklarını gözden geçirdikleri zaman eğer önümüzdeki 2 sene içerisinde gelecek borçlanmaları ya da tekrardan döndürülmesi gereken borçlanmaları varsa, bunları şimdiden yerine koymalarında yarar var. Yüksek faizden girmeleri hiç sorun değil. Önemli olan bu faizleri yapılandırdıkları zaman tekrardan refinansmana imkan olsun.

Fed’in geriye dönüp “quantitative easing”e geçtiği zaman, (yani ekonomiye para girmesi için faizleri düşük tutması), faizler düştüğünde şirketlerin tekrardan bu faiz oranlarını gözden geçirecek şekilde bankalardan veya diğer finans kaynaklarından borçlanması gerekiyor.