İç borçta her ay yeni bir rekor normal

Orta vadeli program açıklandığında ve bu kapsamda 2009 yılı bütçe açığı hedefi 63 milyar lira olarak revize edildiğinde, bütçe konusundaki tüm eleştiri oklarının şimdiden bertaraf edildiğini vurgulamıştık. Öyle ya, ilk sekiz aydaki açığı 31 milyar lira olan bütçe için kalan dört ayda aynı miktarda açık yolu açılıyordu. Bütçede son dört ayda yaklaşık 32 milyar liralık açık verilir miydi; doğrusu şu anki tabloda bu pek mümkün görünmüyordu. Öyleyse hükümet, neden bütçe açığı öngörüsünü çok yukarıya çekmiş, çıtayı yükseltmişti? Biliniyordu ki, rakam önce çok yukarıda tutulur, sonra daha aşağıda bir gerçekleşme sağlanırsa, bunun psikolojik etkisi çok daha olumlu olurdu. Örneğin, bütçe açığında revize hedef 50 milyar olarak belirlense ve gerçekleşme 55 milyar olsa, bu eleştiri konusu yapılırdı. Ancak şimdi yine aynı miktarda, yani 55 milyar açık verilse, 63 milyar liralık öngörünün altında kalındığı için bu durum başarı hanesine yazılırdı.

Bütçe açığı sekiz ayda 31 milyar lira oldu ve hükümet, hedefi 63 milyar açığa revize etmekle yılın kalan son dört ayı için çok geniş bir hareket alanı elde etti. Bütçe açığının nasıl finanse edileceği belli; ya iç ve dış borç alırsınız ya özelleştirme yoluyla varlık satışından gelir elde edersiniz ya da kasanızda paranız vardır, onu kullanırsınız. Ama biliniyor ki ağırlıklı kaynak, iç ve dış borçlanma. Bütçede sekiz ayda ortaya çıkan 31 milyarlık açık da, doğaldır ki bir şekilde finanse edilecekti. Sekiz aylık döneme ilişkin dış borçlanma rakamları henüz açıklanmış değil, ancak iç borçlanma rakamları belli. İç borçlanmaya ilişkin veriler, bütçede ortaya çıkan açığın üstünde bir net borçlanma gerçekleştirildiğini gösteriyor. Bu durum, biraz da dış borç anapara ve faiz ödemesinin, alınan dış borcun altında kaldığı anlamını taşıyor.

Hazine, ilk sekiz ayda 70.2 milyarı anapara, 35.7 milyarı faiz olmak üzere yaklaşık 106 milyar liralık ödeme gerçekleştirdi. Bu dönemdeki borçlanma ise 110.8 milyar lira oldu. Borçlanma ile anapara ödemesinin farkını gösteren net borçlanma 40.6 milyar lira düzeyinde oluştu.

Hazine, geçen yılın aynı döneminde 66 milyar anapara ödemiş, 74.9 milyarlık borçlanma sonrasında net borçlanma 8.9 milyar lira olmuştu.

Bu yılki 110.8 milyar liralık borçlanma, geçen yılın aynı dönemindeki 74.9 milyara göre yüzde 47.9 arttı. Anapara ödemesindeki artış yüzde 6 düzeyinde kalınca, net borçlanma artışı yüzde 358'e fırladı. Geçen yılın ağustos ayı sonunda 264.2, aralık sonunda 274.8 milyar lira olan iç borç stoku da, bu yılın ağustos ayı sonunda 315.4 milyar liraya çıktı.

İç borç stoku, ağustos sonunda ulaştığı bu düzeyle şimdiye kadarki en yüksek düzeye erişmiş oldu.

Bütçe açığı büyüdükçe, ki yıllık rakam çok daha yukarılarda öngörülüyor, iç borçlanma da hızlanarak artacak ve stok her ay yeni bir rekor kıracak, bu kaçınılmaz. Hele dış borçlanma kanallarının tümüyle kapalı değilse de geçmiş yıllardaki kadar açık olmadığı ve kısa vadede olamayacağı gerçeği karşısında, bütçe açığıyla birlikte iç borcun daha da artmasına şaşmamak gerekecek.