Holding şirket kurmak için ne beş şirket ne de beş ortak gerekir!

SONER ALTAŞ - Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Başmüfettişi

Bundan yedi yıl önce 17 Nisan 2010 tarihinde kaleme aldığımız ve DÜNYA Gazetesi'nde yayımlanmış olan yazımızda "Kamuoyunda, holding şirket kurabilmek için en az beş şirketin bulunması gerektiği yönünde yaygın bir kanı vardır. Oysa, hemen belirtelim ki, bu yanlış bir kanıdır. Holding şirket kuruluşu, sanılanın aksine, oldukça kolay ve basittir. Zira, holding şirket kuruluşu için, özel hukuki formaliteler söz konusu değildir. Söz konusu yanlış kanının altında yatan en önemli etken, bu konudaki çalışmaların azlığından ve mevzuatta bu konuda açık bir düzenlemenin bulunmayışından kaynaklanan eksik bilgidir" demiştik. Ancak, aradan bunca yıl geçmesine rağmen, günümüzde hala "Holding şirket kurmak için en az beş şirket mi gerekir?", hatta "Holding, şirket kurmak için en az beş ortak mı gerekir?" türünden sorularla karşılaşmaktayız.

Aradan geçen sürede Türk Ticaret Kanunu (TTK) baştan sona yenilenmiş, dolayısıyla bahsettiğimiz yazıdaki bazı hususlar da değişmiştir. Örneğin; önceki yazımızda "Anonim şirketlerde olduğu gibi, holding şirketler de TTK'nın ani kuruluşa ve tedrici kuruluşa ilişkin hükümleri uyarınca kurulurlar. Yani, beş gerçek ya da tüzel kişi ortağın biraya gelmesi ve en az 50 bin TL sermaye taahhüt edilmesi ile holding şirket kurulabilecektir" demiştik, ancak 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu'nda tedrici kuruluşa yer verilmemiş, mülga 6762 sayılı eski Türk Ticaret Kanunu anonim şirket kuruluşu için en az 5 ortak şartı aradığı halde yeni TTK tek ortaklı şirket kuruluşuna izin vermiştir. Dolayısıyla, holding şirketin, tek kişi -gerçek veya tüzel kişitarafından kurulması mümkündür. Diğer yandan, eski Ticaret Kanunu, halka açık olmayan anonim şirketler açısından sadece esas sermaye sistemini kabul ettiği halde; TTK'da esas sermaye sistemi ile birlikte kayıtlı sermaye sistemine de yer verilmiştir.

Bu bağlamda, esas sermaye sistemini kabul eden holding şirketin kuruluştaki esas sermayesinin 50 bin TL'den, kayıtlı sermaye sistemini kabul eden ancak halka açık olmayan holding şirketin başlangıç sermayesinin ise 100 bin TL'den az olmaması gerekir.

Her ne kadar 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu'nda şirketler topluluğu ilk defa düzenlemiş ise de, yeni TTK'da da eski kanundaki yaklaşım benimsenmiş ve holding şirketlere kanuni yedek akçeler kısmında tek bir yerde değinilmiştir. Zaman zaman şirketler topluluğunun holding şirketi karşılayan bir kavram olduğu yönünde görüşlere rastlamaktayız. Ancak, biz bu görüşe katılmamaktayız.

Zira, Şirketler Topluluğunun tepesinde hakim şirket olarak holding şirketin yer alması zorunlu değildir; herhangi bir ticaret şirketi hakim şirket olabileceği gibi ticaret şirketi olmayan bir şirket, işletme veya gerçek bir kişi de hakim teşebbüs olabilir. Ayrıca, şirketler topluluğundan bahsedebilmek için hakimiyet ve kontrol gücü aranmaktadır; oysa holding şirketin hakim ortak şeklinde iştirak etmesi zorunlu değildir. Örneğin; bir holding şirket yüzde 50'nin altında bir iştirak oranıyla yüz şirkete dahi ortak olsa, hakimiyet sağlanmış olmayacağından, şirketler topluluğundan bahsetmek de mümkün olmayacaktır. Ayrıca, holding şirketin iştirak edeceği şirket sayısı konusunda asgarî bir zorunluluk da bulunmamaktadır. Holding şirketin sadece bir şirkete iştirak etmesi halinde de, şirketler topluluğu oluşmayacaktır. Buna karşılık, holding şirketin hakim ortak şeklinde yavru şirketlere sahip olması halinde, elbette şirketler topluluğunun varlığı kabul edilecektir.

Yani, holding şirketin şirketler topluluğu oluşturup oluşturmadığı somut olay bazında değerlendirilecektir. Bu nedenle, her holding şirkete şirketler topluluğu hükümleri uygulanmaz; şirketler topluluğundan bahsedebilmek için de tepedeki şirketin holding şirket olması aranmaz.

Mülga 6762 sayılı eski Türk Ticaret Kanunu'na göre holding şirketler mülga Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nca verilecek izinle kurulmakta ve Bakanlık sadece saf holding şeklinde ve anonim şirket statüsünde holding şirket kuruluşuna izin vermekteydi. Anılan uygulama bugün de devam ettirilmektedir. Diğer bir deyişle, ülkemizde sadece anonim şirket statüsünde saf holding kuruluşuna izin verilmektedir. Ayrıca, holding şirketin kuruluşunda ticaret siciline tescil başvurusunda bulunmadan önce Gümrük ve Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğü'ne müracaat edilerek izin alınması gerekir.

Saf holding kavramı merak konusu olabilir. Kendileri sınaî ve ticarî faaliyette bulunmayan, amaçları esas itibariyle başka şirketlere iştirak etmek olan holding şirket türü, saf holding olarak adlandırılmaktadır. Yani, holding şirket üretim ya da ticaretle iştigal etmeyecek, sadece başka şirketlere iştirak etmek üzere faaliyette bulunacaktır.

Tabi, doğrudan holding anonim şirket olarak kurmak yerine, halihazırda var olan bir şirketin holding şirkete dönüştürülmesi de mümkündür. Bu yöntemde, halihazırda mevcut olan bir anonim şirketin esas sözleşmesinin ticaret unvanı ile işletme konusu maddesinde değişiklik yapılmakta, böylece ortaklık holding şirkete dönüştürülmektedir. Ancak, bu değişiklik için de, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'ndan izin alınması gerekir.

Netice itibariyle, uygulamada bilinenin aksine, holding şirket kuruluşu için, önce beş tane şirket kurmak sonra da bunları bağlı şirket olarak tek bir çatı altında toplamak gibi bir zorunluluk bulunmadığı gibi, holding şirket kuruluşu için en az beş kurucunun ya da ortağın bulunması da şart değildir.