Hoca, haberci oldu
Bilim kişileri baktılar ki bilim haberciliği, istisnaları olsa bile, küresel yayın tekelleri tarafından çok da önemsenmiyor, kendi "vatandaş gazetecilik" kitlelerini oluşturmaya karar verdiler.
Kim bu bilim kişileri? Taa dünyanın öbür ucunda Avustralya'da 8 üniversiteden... Hiç biri gazeteci değil. Çeşitli bilim dallarında hocalar. Bilimsel bir haberi gazete dilinde yazacak yazı işleri elemanları var. Hocalar, "halkı" ilgilendirecek bilimsel haberi buluyor. Yazıyor. Yazı işleri bunu "okur" diline çeviriyor. Ortaya çıkan metin, bilim kişisi ve gazeteci ortaklığında yayınlanıyor.
Bu bilim kişilerine, yeterliğini ve uzmanlığını kanıtlayan başkaları da katılabilecek. İşin "vatandaş gazeteciliği" kısmı bu zaten. Kitle kaynaklı içerik oluşturmanın bilimcesi.
Sitelerine "Sohbet" (Conversation) dediler. Kendilerini "Üniversite ve araştırma sektöründen; ama bağımsız veri, analiz ve yorum kaynağı" olarak tanımladılar. Hedefleri, bilimsel bilgiyi anlaşılır bir dille doğru iletmek.
Konularını; işdünyası+ekonomi, çevre+enerji, sağlık+tıp, siyaset+toplum, bilim+teknoloji diye böldüler. Sitenin tepesinde, "Gazeteciliğe yeni bir bakış açısı" yazıyor. Gerçekten de, üniversite hocası ile gazeteci arasında kurulması zor görülen ilişkiyi kuran, yürüten yenilikçi bir anlayış.
ABD'de son krizde medyanın bilim muhabirleri, işlerini ilk kaybeden elemanlar olmuştu. Bazı gazetelerde bilim sayfaları kaldırıldı. CNN bile bütün bilim ve teknoloji ekibini işten çıkarttı (Şimdi durum düzelmiştir her halde?) En köklü eski gazetelerden "Boston Globe" bile bilim bölümünü kapattı. Boston, MIT, Harvard gibi star üniversitelerin okuduğu gazete hem de! Evet, orada bile oldu bunlar...
Bilimsel çalışmalarını sadece akademik dergilerde yayınlamakla yetinmeyen üst kesim üniversiteler için bu durum, kamuoyu ile ilişkilerinin kopması demekti.
Stanford ve California/Berkeley başta olmak üzere Princeton, Yale, Duke, Chicago gibi üst sıralardaki 35 üniversite "Gelecekçilik" (Futurity) adlı bir bilimsel haber sitesi kurdular. Bu siteye daha sonra Kanada ve İngiltere'den de üniversiteler katıldı. Şimdilik sayı 60'ı buldu.
İngilizcenin, dünya dili olmasının sağladığı kolaylıkla, aynı dili konuşan farklı uluslardan hocalar, dünyaya bilimsel haberi, "gerçekliğinden" kuşku duyulmayacak bir biçimde iletmeye başladılar.
Site kısa sürede Associated Press, New York Times ve Google gibi birbirinden farklı haber eleme kaynakları tarafından izlenir oldu. Google News, bilim haberlerinde bu siteyi kaynak göstermeye başladı.
Olup bitenler, bilimsel haberin önemsendiği bilgi ekonomisi toplumlarına özgü. Çünkü oralarda, dünyayı anlamak ve anlatmak için bilim muhabirine her zamankinden daha çok ihtiyaç var. Küresel ısınma, doğal felaketlerde artış, doğal kaynaklarda tükeniş gibi bilimsel temelli olguları kamuoyuna doğru dürüst açıklamak gerek. Bunu yapacak gazeteci ortadan kaybolunca, üniversitelerin bizzat haberciliğe başlaması, "o diyarlarda" bilime ve haberine ne kadar büyük bir talep olduğunun da kanıtı.