Hizmetler verimsizleşerek büyümüş
İlk çeyrekteki yüzde 2.3’lük büyüme hızı, hem geçen yılın ilk çeyreğine göre, hem bir önceki çeyreğe göre, hem de birinci çeyreklerin uzun yıllar ortalamasına göre çok düşük çıktı. İlk çeyrek büyüme verileriyle istihdam verilerine birlikte baktığımızda, tek sorunlu alanın büyüme hızındaki düşüş olmadığı görülüyor. Çalışan başına verimlilikte de ciddi bir durağanlık ve dengesizlik var.
İlk çeyrek büyüme verilerinin çarpıcı bir özelliği, inşaat ve sanayi gibi üreten sektörler küçülürken, büyümenin esas olarak hizmet sektörlerinden gelmesiydi. Hizmetlerdeki büyümeye, istihdam ve verimlilik kriterini de ekleyerek baktığımızda, bu büyümenin verimsizleşerek gerçekleştiği ortaya çıkıyor.
İlk çeyrekte büyüme, istihdam ve verimlilik ilişkilerinde öne çıkan noktalar şöyle sıralanabilir.
• İlk çeyrekte ekonomi yüzde 2.3 büyürken istihdam yüzde 2.31 arttı. Bu eşitlik nedeniyle çalışan başına üretilen GSYİH miktarı yerinde saydı. 2014’ün ilk çeyreğinde 1998 fiyatlarıyla bin 177 TL olan çalışan başına GSYİH, bu yıl bin 176 TL oldu.
• Tarım yüzde 2.73 büyürken, istihdamı yüzde 5.38 düştü. İstihdam düşüşü, tarımda çalışan başına verimliliği yüzde 8.57 artırdı. Verimliliğin en fazla arttığı sektör tarım oldu.
• Ekonominin omurgasını oluşturan sanayide göstergeler yerinde saydı. Toplam sanayide yüzde 0.78’lik büyümeye karşılık istihdam yüzde 0.15 gibi küçük bir gerileme gösterdi. Çalışan başına GSYİH üretiminde yüzde 0.94’lük bir artış oldu.
• İnşaat yüzde 3.51 daralırken istihdamı yüzde 6.66 düştü. İstihdamdaki düşüş oranının küçülme oranının iki katını bulması, inşaatta kişi başına üretimin yüzde3.38 artmasına yol açtı.
• Hizmetler yüzde 3.05 büyürken, istihdam artış hızı yüzde 7.61 ile bunun 2.5 katı oldu. Buna bağlı olarak ilk çeyrekte ekonomiyi büyümeyi sürükleyen sektör olan hizmetlerde kişi başına üretilen GSYİH miktarı yüzde 4.23 azaldı.
• Verimsizleşmede başı çeken sektörler yüzde 8.97 ile idari ve destek hizmetleri ve yüzde 7.13 ile bilgi ve iletişim sektörü oldu.
• Verimlilik artışında emek yoğun tarım başı çekerken, verimsizleşmede teknoloji yoğun bilgi ve iletişim sektörünün başı çekmesi Türkiye’ye has bir gariplik yarattı.
Verimlilikteki bu olumsuz resmi değiştirmeden, cari açık sorununu çözmek de yüksek kişi başına gelir düzeylerine sıçramak da hayal.
