Hızlı büyüme yılları ücretliye yaramamış

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 4 yılda bir yaptığı işgücü maliyeti araştırmasına göre ücretliler, hızlı büyüme yıllarındaki büyümeden payını alamamış. Ücretlilerin ortalama kazançlarındaki artış, milli gelir artışının da, kişi başına gelir artışının da gerisinde kalmış.

Ücretliler açısından asıl gerileme, büyümenin göreli olarak daha hızlı seyrettiği 2004-2008 yılları arasında gerçekleşmiş. Büyümenin daha hızlı olduğu dönemde ücretlilerin daha fazla gerilemesi ilginç bir çelişki oluşturuyor. Büyüme hızının göreli olarak daha yavaş olduğu 2008-2012 döneminde ücretlilerin kazancındaki artış hızı, kişi başına gelirdeki artış hızının çok az üzerinde seyretmiş. Böylece ücretliler 2008’de düştükleri düzeyin daha da altına gitmeyerek yerlerini koruyabilmişler. Ama bu, 2004-2008 arasındaki kaybı telafi etmeye yetmemiş. Sonuç olarak 2012’de ücretlilerin ortalama aylık kazancı, kişi başına milli gelire oranla 2004’ten daha düşük bir düzeyde.

TÜİK verilerine göre ücretlilerin aylık ortalama kazancı 2004’te bin 145 TL iken 2008’de bin 498 TL’ye, 2012’de ise 2 bin 245 TL’ye çıktı. Yani aylık kazanç 2004-2008 arasında yüzde 30.85, 2008-2012 arasında yüzde 49.85, 2004-2012 arasında ise yüzde 96.07 artmış. 2004-2012 arasında TÜFE’nin yıllık ortalamalarına göre enflasyondaki artış ise yüzde 90.46. Yani enflasyon hesaba katıldığında ücretlilerin ortalama kazancı yerinde sayıyor.

Oysa aynı 8 yıllık sürede ekonomi reel olarak yüzde 41 büyüdü. Milli gelirin dolar karşılığı yüzde 101 arttı. Cari rakamlarla milli gelir artışı yüzde 153’ü geçti. Kişi başına milli gelir, cari rakamlarla yüzde 129 arttı.

Cari rakamlarla kişi başına milli gelir 2004-2008 arasında yüzde 62 artarken, ücretlilerin aylık ortalama kazancındaki artış, ancak yüzde 30.85 olabildi. Böylece ücretlilerin gelirindeki artış, kişi başına gelir artış hızının yarısında kalmış oldu.

2008-2012 döneminde ise kişi başına gelir, cari fiyatlarla yüzde 41.5 artarken, ücretlilerin aylık ortalama kazancı yüzde 49.85 arttı. Ancak ücretlillerin aylık kazancının, kişi başına gelir artışından 8 puan daha hızlı olması, 2004-2008 dönemindeki kaybı telafi etmekten çok uzak kaldı. 2004-2008 arasında kişi başına milli gelir artışı yüzde 129 olurken, ücretlilerin ortalama kazancı yüzde 96 arttı. Ücretliler açısından 36.1 puanlık bir kayıp ortaya çıktı.

2004’te bir ücretlinin aylık kazancı, kişi başına ortalama milli gelirin 1.66 katı idi. Bu oran 0.32’lik bir kayıpla 2008’de 1.34 kata geriledi. 2008’de ise 0.08’lik bir toparlanma ile 1.42 kata çıktı. Buna rağmen çalışanların ortalama aylık kazancı, 2004’te kişi başına gelirin 1.66 katı iken, 2012’de 1.42 katına gerilemiş oldu. Bu veriler ortalama ücretle çalışan çocuksuz bir ailede bile, eğer tek kişi çalışıyorsa ailenin gelirinin ortalama kişi başına milli gelirin altına düştüğünü de gösteriyor.

Ücretlilerin ortalama kazancı, sektörel olarak 2004 yılına göre sadece elektrik ve gaz sektöründe artmış durumda. Bu sektörde ortalama kazanç 2004’te kişi başına milli gelirin 2.49 katı iken, 2012’de 2.83 katına çıktı.

Buna karşın imalat sanayiinde ücretlilerin ortalama kazancı 2004’te kişi başına milli gelirin 1.35 katı iken, 2012’de 1.23 katına düştü. İmalat sanayii çalışanları açısından 0.12 katlık bir kayıp var. Madencilik sektöründe çalışanlar, 2004-2008 arasındaki kayıplarını 208-2012 döneminde telafi edebilmişler. Madencilikte 2004’te kişi başına milli gelirin 1.75 katı olan ortalama kazanç, 2008’de 1.53 kata indikten sonra 2012’de 1.74 kata çıktı.