Hızla gerileyen doğrudan yatırımlar, 2007'deki düzeyin beşte birine

Doğrudan yatırımların ekonomiye katkısı saymakla bitmiyor. Üretime, dolayısıyla GSYH'ye katkı, istihdama katkı, vergi yaratma potansiyeli ve ülkeye döviz girmesi… Üstelik bütün bunlar, kalıcı. Bir toprak parçasından, koskoca bir tesis çıkıyor ortaya. Ülkeye giren dövizin yarın çıkması da söz konusu değil; tesisin yok olması da. Yani, yüzer-gezer para olarak gelen sıcak paradan çok çok farklı bir giriş söz konusu.

Ama ülkenin döviz ihtiyacı varsa, bu ihtiyaç bir şekilde giderilecektir. Nitekim gideriliyor da. Doğrudan yatırım girişi olmayınca ya da bu giriş çok azalınca boşluğu sıcak para dolduruveriyor.

Beşte bire iniyor

Doğrudan yatırımlarla ilgili olarak bu yılın ilk sekiz aylık verilerine sahibiz. Sekiz aylık doğrudan yatırım girişi, geçen yılın aynı döneminin üçte bir altında bulunuyor. Bu oranın yılsonunda da aynı düzeyde oluşacağını varsayarak yaptığımız hesaba göre, 2010 yılındaki doğrudan yabancı sermaye girişi 4.2 milyar dolar civarında kalacak.

Bu rakam, son altı yılın en düşük gerçekleşmesi anlamına gelecek. Doğrudan yabancı sermaye girişi 2005 yılında 8.5, 2006 yılında ise 17.6 milyar dolardı. 2007, 19.1 milyar dolarla rekor kırılan yıl oldu. Daha sonra gerileme başladı; yabancı sermaye girişi 2008 yılında 14.7 milyar dolara, geçen yıl ise 6.4 milyar dolara indi. Bu yılın tahminini de biraz önce belirttik, 4.2 milyar dolar civarında bir giriş bekleniyor.

4.2 milyar dolar, 19.1 milyar dolarla rekor kırılan 2007 yılının beşte biri düzeyinde kalındığı anlamına gelecek.

Toplam giriş 5.3 milyar dolar

Bu yılın ilk sekiz ayında net yabancı sermaye girişi 3 milyar dolar oldu; ancak toplam giriş 5.3 milyar dolara ulaşıyor.

Uluslararası sermayeli firmaların yabancı ortaklarından aldıkları 165 milyon dolarlık krediyle birlikte doğrudan yatırım toplamı 3.2 milyar doları buluyor. Yabancıların gayrimenkul alımları ise yüzde 90'a yakın bir artış göstermiş durumda. Yabancılar bu yılın ilk sekiz ayında 2.1 milyar dolarlık gayrimenkul aldı. Doğrudan sermaye girişi ve gayrimenkulle birlikte uluslararası doğrudan yatırım toplamı 5.3 milyar doları buluyor.

Geçen yılın ilk sekiz ayında ise 5 milyarı doğrudan sermaye girişi, 1.1 milyarı gayrimenkul satışı olmak üzere toplam 6.1 milyar dolarlık uluslararası sermaye gelmişti. Buna göre, bu yılki 5.3 milyar dolar, geçen yılki düzeyin yaklaşık yüzde 14 altında kalmış oldu.

Türklerin yatırımları

Bir dönem yalnızca yabancıların Türkiye'deki yatırımlarından söz edilirdi. Oysa artık yurtiçinde yerleşiklerin de yurtdışında önemli yatırımları var. Bu yatırımlar, bu yılın sekiz ayında geçen yıla göre yalnızca yüzde 8 azaldı. Geçen yıl sekiz ayda 1.3 milyar dolar olan söz konusu yatırımlar, bu yıl 1.2 milyar dolara indi. Sekiz aydaki eğilimi yıllığa uygulandığında, bu yılın tümünde Türkiye'de yerleşiklerin yurtdışı yatırımlarının 1.9 milyar dolar civarında gerçekleşebileceği sonucuna varılıyor.

26 bin şirket var

Hazine Müsteşarlığı verilerine göre, Türkiye'de ağustos sonu itibariyle 25 bin 596 yabancı sermayeli şirket faaliyet gösteriyor. Bu şirketlerin yarıdan fazlası İstanbul'da. En fazla yabancı sermayeli şirket bulunan ilk on il şunlar:

"İstanbul 13.840, Antalya 3.126, Ankara 1.692, İzmir 1.505, Muğla 1.373, Bursa 498, Aydın 444, Mersin 421, Kocaeli 300 ve Adana 188."

Diğer illerde ise yabancı sermayeli 2.209 şirket bulunuyor.

25 bin 596 yabancı sermayeli şirketin 7.639'u toptan ve perakende ticaret alanında faaliyet gösteriyor. Şirket sayısı açısından ikinci sırayı 4.399 şirketle imalat sanayi, 4.091 şirketle de gayrimenkul, kiralama ve iş faaliyetleri alıyor.