Her şey gecekondu ile başladı
Barış Yenilmez - DHC Makina Mühendislik San ve Tic. Ltd. Şti.
1950'lerin ikinci yarısından itibaren tarımda kuraklık köyden kente göçe yol açtı, göçen nüfus ağırlıklı gecekondulara yerleşti.
Gecekondunun özelliği ani, ucuz ve plansız olmasıydı. Bu yapılar zaman içinde ruhsat aldı ve kısa yoldan zenginleşme için bir yöntem oluşturdu. Ucuz barınma ve yaşam maliyeti, işgücünün ucuzlamasını sağladı. Bu dinamiğin yarattığı ekonomik cazibe, nüfus yoğunluğunun şehirlerde 1.000 kişi/km²'yi İstanbul'un merkezinde 7.500 kişi/km²'yi aşmasına yol açtı.
Hollanda 1953 Kuzey Buz Denizi taşkınını yaşadı. Tekrar yaşamamak için 8 senede (4 sene planlama, 4 sene inşaat) büyük benti kurarak toprak kazandı. Yoğunluk haritası Türkiye ile benzese de ekonomisinde şehirleşme ile tarım arasında bir denge kurdu.
Hollanda'nın nüfusu İstanbul, yüzölçümü Konya kadar. Türkiye'nin %90'ı kadar gayrisafi yurtiçi hasıla, Türkiye'nin toplam ihracatından fazla tarım ihracatı var. Dünyanın 2. büyük tarım ihracatçısı: kentsel dönüşüm, tarım ve sulak alan ekipmanları konusunda lider ülkeler arasında.
Türkiye su kaynağı, ekilebilir toprak, tarımsal verim bir yanda; kentleşme kaynaklı sorunlar diğer yanda çözüm arayışında. Türkiye'nin yüksek potansiyeli kuşku götürmez: sadece Hollanda ile karşılaştırınca şu andakinin bir kaç katına ulaşmamız için zemin müsait.
İki grupta çözümle önemli yol katedilebilir.
- İlki ekipman.
Özellikle altyapı yatırım tutarlarına kıyasla küçük bütçelerle sonuç alınabilir. Tarımda baraj göl-gölet temizlikleri, toprak tabanlı kanallar ve akıllı sulama çözümleri ile tarım ve hayvancılık verimi artabilir. Toplulaştırma, birleştirme, kooperatif yerine; havza bazlı anonim şirketlerle hem çiftçi, hem de işgücü açısından tarım cazibe merkezi haline gelebilir. Kentsel dönüşümde, evrensel kabul görmüş ekipman ve yöntemler ilgili sektörlerin katma değerini artırır. Planlama, yıkım ve yeniden inşa ile şehirler verimli hale gelebilir. Gerek kırsal, gerekse kentsel alanda artan katma değer sermaye birikimi sağlar; bu da tasarruf , daha az borçlanma ve daha güçlü bir Türkiye anlamına gelir.
- İkincisi insan ve toplum.
Ucuza ve hızlı iş halletme becerisiyle; en iyi sonucu hedefleme ve kalıcı olma arasında denge olması gerek. Bu aynı zamanda doğanın kuralı. Bir gecede gecekondu kurulabilir, ancak tarım ve kent çözümleri biraz daha fazla zaman alabilir.