Her oynaklığa fazlaca anlam yükleniyor

Bir ekonomide morali artıran faktörlerden birisi borsa endeksinin yükselmesidir. Yükseliş piyasaları hisse senetleriyle ilgisi olan olmayan herkesi memnun eder. Siyasetçisi de, yorumcusu da, yatırımcısı da fiyat düşüşlerinden hoşlanmaz. Bir ülkede finansal okuryazarlık seviyesi arttıkça, hisse senedi fiyatlarındaki düşüşlerden para kazanma kültürü oluşur. Ancak gelişmiş bir piyasa da olsa, gelişen bir piyasa da olsa, oynaklık seviyelerinin yükselmesi hoş karşılanmaz.

Dünya piyasalarında son on gündür yaşananlara herkes bir açıklama arıyor. Düşüş hareketi Amerikan borsa endekslerinde başladı. Bu nedenle hemen her yorumun içine korku endeksi olarak da bilinen volatilite endeksi (VIX) dahil ediliyor. Beklenen getirilerle ilgili çok kısa vadeli bir gösterge olan VIX, 1990 senesinde yayımlanmaya başladı. VIX, dünyanın en önemli borsa endeksi olan S&P 500’de gelecek otuz günde beklenen yıllık değişimi gösteriyor. Volatilite endeksinin piyasa açısından büyük ölçüde bir uyum göstergesi olduğunu düşünüyorum. Portföy riskini düşürmeye çalışanlara, risk yönetiminin maliyetini gösteriyor.Oynaklık endeksi düşükse, risklerden korunmanın maliyeti de düşük oluyor. Son günlerde olduğu gibi endekslerin sert biçimde düştüğü dönemlerde riskleri yönetmenin fiyatı artıyor. Kısacası VIX bir nevi risk fiyatı sinyalidir. Endeksin hızla yükselmesi yatırımcıların moralini gereksiz yere bozuyor. Son 1.5 sene, ABD borsalarının tarihteki en düşük ‘‘beklenen volatiliteye’’ sahip olduğu dönemdi. Yüzde 10’luk bir düzeltme hareketinden sonra sadece volatilitenin konuşulması ilginçtir. Yanı sıra, konuşulan endeks beklenen oynaklığı gösteriyor. Son 1.5 yılda gerçek oynaklık seviyesinin uzun vadeli ortalamasına yakın olduğu görülür. Yani gerçek oynaklık düşük değildi. Kaldı ki bir borsa endeksinde oynaklığın olması iyidir. Yazılarımda sıkça vurguluyorum. Hisse senetleri temelde riskli finansal varlıklardır. Risk priminin yüksek olması da volatiliteyi getirir. Tahviller gibi istikrarlı getirileri olsaydı hisse senetleri riskli olmazdı. Bu yatırım araçları riskli olduğu için yüksek getiri potansiyeli var. Hem volatilite sürekli düşük kalsın, hem de hisse senetleri çok iyi kazandırsın düşüncesi irrasyoneldir. Diğer taraftan yüksek oynaklık her ekonomik iklime uymaz. Bir ekonomide ciddi yapısal sorunlar varsa piyasalardaki yüksek volatilite duruma boyut kazandırır. Amerikan ekonomisini krize sokacak bir durum olmadığına göre volatilitenin olması iyidir. Piyasalarda yaşanan düzeltme hareketleri de sağlıklıdır.

Finansal piyasalarda birçok konuda kafa karışıklığı yaşanıyor. Kısa vadede neler tahmin edilebilir, makul uzun vadeli olasılıklar nelerdir? Hisse senedi piyasaları uzun vadede büyük bir olasılıkla oynak olur. Hisse senedi piyasasında oynaklık hızla yükseldiğinde, yine büyük bir olasılıkla bir yatırımcı kısa vadeyi öngöremez. Uzun vadeli yatırım araçları olan hisse senetlerinin oluşturduğu S&P 500 endeksini, VIX gibi otuz günlük bir göstergeyle yorumlamaya çalışmak pek bir anlam ifade etmiyor.