Her eğitime deva: Minecraft, oyun ötesi

Minecraft, bir video oyunu. Ama rengarenk görselleri yok. Müthiş hızlı kahramanları yok. Bir öyküsü bile yok. Öyküyü, oynayıcı kendisi pixel pixel (kare şeklindeki görüntünün en küçük birimi) planlamak ve yaratmak zorunda. Bir öykü kurmak için, sınırsız özgürlükle tasarlamak için mutlak kontrol, oyuncuda. Bunu lego benzeri üç boyutlu bloklarla yapacak. Bu "sıfırdan öykü yaratma" ve istediği her şeyi tasarlama özelliğiyle Minecraft, eğitim-öğretim amaçlı kullanılmaya en uygun oyun şimdilik. Hele bilgisayar kodlamayı öğretmek için: Oyuncu, blokları ve taşları dilediği kavram ve sayıda şekillendirerek, algoritmasını "inşa" edebilir.

2.5 milyar dolara oyun

İsveçli Markus Persson, oyunu 2009'da kurdu, 2011'de dünyaya açtı. 100 milyonu aşan oyuncusu, Microsoft'un dikkatini çekti. 2014'te 2.5 milyar dolara Persson'dan satın aldı.

Ama oyunun, onun tasarımına kadarki serüveni 50 yıl önceye dayanıyor. ABD'nin yenilikçi üniversitesi MIT tarafından 1967'de, Kaplumbağa (Turtle) adıyla, üç tekerlek üzerinde yürüyen, legodan yapılma bir mekanizma, Logo adlı yazılımı "oyunla" öğretmek amacıyla geliştirilmişti. Aradan geçen 50 yılda bu iş çok daha ince ayarlandı elbette. Şimdi, çocukların tablet/ceptel üzerinden Bluetooth'la "programladığı" benzerleri var. Ayrıca, fiziki ortamdan ekrana taşındı: Minecraft yazılımının büyük babası oldu. Persson, bu konsepti daha da geliştirdi.

Selçuk Şirin ve Suriyeliler

Minecraft, eğitimciler tarafından, sadece kodlamayı öğretmeye değil, başka alanlarda da yaratıcı düşünceyi geliştirmede kullanılmaya uygun esnekliğe kavuşturuldu: Tarih, coğrafya, matematik, mimari, hatta müzik. Ülkemizde de bazı özel okullarda Minecraft kullanılıyor.

Bu "her eğitime deva" oyunla ilgili bize en yakın gelişme ise Bahçeşehir Uluslararası (BAU) ile New York (NYU) üniversiteleri işbirliğiyle Haziran 2017'de açıklanan Umut Projesi (Project Hope) oldu: NYU uygulamalı psikoloji hocası, yurt dışındaki yüzakı bilimcilerimizden Selçuk Şirin'in zihinsel öncülüğünde, BAU ve NYU desteğiyle. Proje, Türkiye'deki Suriyeli sığınmacı çocukların Türkçe öğrenmelerini, eğitime ve yeni ortama katılmalarını sağlamayı "oyunla öğretmeyi" öngörüyordu.

Şanlıurfa'dan umut doğdu

Pilot il olarak, yoğun sığınmacıya ev sahipliği yapan Şanlıurfa seçildi. Bahçeşehir'in Urfa Koleji'nde 9-14 yaşlarında 147 sığınmacı çocuğa 4 hafta boyunca, toplam 40 saatte: Yönetim ve motor becerileri geliştirmek için farklı etkenler arasında ayrım yapmayı öğretirken, kısa zamanlı hafızayı ve hızlı tepkiyi ödüllendirerek yönetim becerilerini geliştirmek için tasarlanan "Alien Game" oynatıldı. 200'den fazla Türkçe kelime tanıtmak amacıyla NYU ve City University NY tarafından geliştirilen "Cerego" oynatıldı. Kodlamayı en temel ilkeleriyle oyun gibi öğreten "Code.org" vasıtasıyla ikibin satıra yakın kod öğretildi. Çocukların, hayallerindeki evi, mahalleyi, okulu oluşturması (psikolojik rehabilitasyon) için "Minecraft" oynatıldı. Uygulamalı psikoloji deneyi formatındaki bu çalışmada hedef, çocuklardaki umutsuzluk ve kaybolmuşluk duygusunu azaltmaya çalışmaktı. Araştırmacılar, projeden önce ve sonra çocukların duygularını ölçerek uygulamanın, umutsuzluk hissini epey azalttığını ortaya koydu. Çalışma, hedefine vardı. Sığınmacıların rehabilitasyonu için "oyunla öğretmenin" pratikliğini ve yararını da gösterdi.

BM Habitat'la Kosova

Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Programı (HABİTAT) ile Minecraft oyununun tasarımcısı Mojong şirketinin ortak bir vakfı da var: Block by Block. Bu, yeni ekonominin, nasıl yeni çalışma modellerine fırsat sağladığına mükemmel bir örnek. Gençler, bir şehre dair planlanmada Minecraft'tan yararlanarak neyin nasıl yapılabileceğini ekranda üç boyutlu olarak çözebiliyor. Örneğin, Kosova/Priştine'de işlevsiz kalan pazar yerine yeni işlev kazandırılması projesi bu yöntemle yapıldı. Nairobi'de dünyanın "en büyük" gecekondu mahallesi Kibera'da 2012'de başlattıkları projeler Hanoi, Filistin, Haiti, Mumbai, Rwanda, Kenya, Etiyopya'da çözümler üretti. Yeni 650 proje daha sırada.